اثرات درمانی قارچ "گانودرما"

مشهد- ایرنا- رییس سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: تبلیغات رایج و وسیع پیرامون اثرات درمانی قارچ "گانودرما" کذب و اغواگرانه است.

دکتر علی بیرجندی نژاد روز سه‌شنبه به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تجویز دارویی و درمانی "گانودرما" مورد تایید نیست و مصرف این قارچ به صورت قهوه در دنیا کاربرد دارد و در چارچوب خواص قهوه اعتراضی بر آن نیست.
وی افزود: تبلیغات بسیار در زمینه اثرات درمانی قارچ گانودرما در فضای مجازی صورت گرفته است در حالی که فروش آن فقط به عنوان یک نوع قهوه مطرح است و فواید دارویی و درمانی آن اثبات نشده است.
وی اظهار داشت: بر اساس مطالعات انجام شده و نظر پزشکان در رشته‌های تخصصی مختلف، قارچ گانودرما در درمان سرطان، دیابت نوع ۲، کاهش کلسترول خون و فشار خون و کنترل بیماری‌های پوست و مو تاثیری ندارد و ادعای اثرات درمانی برای آن در زمره تبلیغات تجاری است.
قارچ "گانودرما" با نام لاتین reishi یا ganoderma از هزاران سال پیش در طب سنتی آسیای شرقی استفاده می‌شد. این قارچ در چین نمادی از سلامتی و طول عمر به همراه شادی و اقبال در زندگی بود و ۲ هزار سال در کشورهای مختلف شرقی به خواص درمانی آن اعتقاد داشتند.
این قارچ بو و طعم دلپذیری ندارد و خام آن قابل خوردن نیست. در کشورهای مختلف نظیر چین، ژاپن و کره این قارچ به صورت ترکیب با خوردنی‌ها یا دمنوش های مختلف به خصوص به صورت پودر شده مصرف می‌شود.
این روزها ادعاهایی درباره قارچ "گانودرما" مبنی بر اینکه به دلیل داشتن مقادیر بسیار مواد مغذی موجب افزایش گردش خون و تقویت سیستم دفاعی بدن شده و بسیاری از امراض را درمان می‌کند مطرح شده اما هنوز علم پزشکی و داروسازی آن را تأیید نکرده است.

روش های کشت قارچ

روش های کشت قارچ

روش‌های مختلفی جهت کشت مطلوب در پرورش قارچ دکمه‌ای وجود دارد ازجمله کشت جعبه‌ای، کیسه‌ای و قفسه‌ای را می‌توان نام برد. هرکدام از این روش‌ها، معایب و محاسن خاص خود را دارد ولی به‌طور کلی باید از لحاظ اقتصادی مقرون به‌صرفه باشد، هوا به‌خوبی در آن جریان داشته باشد و شرایط تخمیر در آن صورت نگیرد.

در این مقاله معایب و محاسن هر روش ذکرشده و با توجه به آن‌ها می‌توان به انتخاب یک روش پرورش قارچ دکمه‌ای متناسب با امکانات و هزینه‌های موجود رسید.

سیستم کیسه‌ای

کیسه‌هایی که برای پرورش قارچ دکمه­ ای استفاده می‌شوند، معمولاً از جنس پلی‌اتیلن هستند و معمولاً دارای سوراخ‌هایی هستند و اگر سوراخ نداشتند باید اطراف کیسه‌ها را سوراخ کرد و مانع از تخمیر بی‌هوازی شد.

دقت شود در این سیستم به‌هیچ‌عنوان ته‌کیسه‌ها سوراخ نشوند، زیرا آب انتهای کیسه‌ها به طبقات زیری چکیده می‌شود. اگر کیسه‌ای تهویه کافی نداشته باشد بوی ترشی مشخصی از آن کیسه استشمام می‌شود. قطر دهانه کیسه‌ها حدود ۳۵ سانتی‌متر و ارتفاع آن هم ۳۵-۴۰ سانتی‌متر می‌باشد. در هر کیسه معمولاً میزان ۱۲ کیلوگرم کمپوست قرار می‌گیرد.

میزان کمپوست درون کیسه‌ها اهمیت چندانی ندارد نکته‌ی مهم کنترل درجه حرارت در همه‌ی قسمت‌های درون کیسه و حتی مرکز آن می‌باشد بنابراین برای تنظیم دما در همه‌ی قسمت‌های کمپوست، اگر قطر کیسه کم باشد می‌توان ارتفاع کمپوست بیشتری در آن قرار داد و اگر قطر کیسه بیشتر بود ارتفاع کمپوست درون کیسه را کمتر می‌گیرند.

سیستم کیسه‌ای هزینه کمتری نسبت به سیستم‌های جعبه‌ای و قفسه‌ای دارد و برای واحدهای کوچک‌تر و واحدهایی که امکان ضدعفونی با بخار برای سالن‌هایشان وجود ندارد، این سیستم مناسب می‌باشد. امکان کنترل آفات و بیماری‌ها در این روش وجود دارد به نحوی که با تشخیص سریع کیسه‌های آلوده، درب کیسه‌ها را بسته و به‌راحتی از سالن دور می‌شود. این روش تقریباً منسوخ شده و دیگر استفاده نمی­ شود.

سیستم جعبه‌ای

از جعبه‌های چوبی یا پلاستیکی برای کشت قارچ استفاده می‌شود. جهت جلوگیری از سرایت آلودگی از چوب جعبه‌ها به کمپوست، کف جعبه‌ها را یک لایه پلاستیک پهن می‌کنند. در این سیستم اگر از جعبه‌های پلاستیکی میوه که دارای منافذ زیادی جهت تهویه مناسب می‌باشد، موفقیت بیشتر خواهد بود. فقط مشکل تمیز کردن جعبه‌های استفاده شده وجود دارد. در روش سیستم جعبه‌ای می‌توان از اتاق‌های مجزایی برای رشد میسیلیوم در بستر و خاک و میوه­ دهی استفاده کرد.

سیستم قفسه‌ای

قفسه­ ها از جنس آلومینیوم ساخته می­شوند ولی به دلیل گرانی از لوله‌های گالوانیزه استفاده می­ شود. ساخت قفسه‌های استیل پرهزینه است ولی بادوام و اصولی می‌باشد. سیم­ کشی جهت نگهداری کمپوست باسیم‌های گالوانیزه ۲/۵ انجام می­ گیرد.

ابعاد قفسه‌ها ۶۵ × ۱۴۰ سانتی‌متر یا ۶۵ × ۱۶۰ در نظر می­ گیرند که طرز قرارگیری یک بلوک کمپوست با ابعاد ۴۰×۶۰ بسته به ابعاد قفسه­ ها متفاوت خواهد شد. تعداد طبقه­ ها بسته به سالن از ۱ تا ۶ متغیر است.

معمولاً فاصله دو طبقه از همدیگر ۸۰-۷۰ سانتی­ متر (جهت تهویه مطلوب این فاصله مناسب است)، فاصله آخرین طبقه از سقف اگر سقف عایق بود ۷۰-۸۰ سانتی­ متر و اگر عایق نبود تا یک متر و فاصله طبقه اول تا زمین ۱۵-۲۰ سانتی­ متر جهت گردش هوا و شستشوی راحت­تر در نظر می ­گیرند. به‌طورکلی فاصله قفسه‌ها تا دیوار ۹۰-۸۰ سانتی ­متر و فاصله راهرو بین قفسه‌ها ۱۵۰-۱۲۰ سانتی‌متر در نظر می­ گیرند.

عرض قفسه‌ بندی حدود ۱۵۰ سانتی‌متر تا از هر دو طرف دسترسی به سطح بستر وجود داشته باشد. در ابتدای این سالن‌ها درب ورودی و در انتهای آن درب خروجی جهت تخلیه سالن وجود دارد.

در اطراف قفسه‌ها باید فضای کافی برای افراد برداشت کننده و تبادل مناسب هوا وجود داشته باشد. در برخی از کشورها برای جلوگیری از افزایش کار کارگران، قوانینی در مورد عرض قفسه‌ها و فاصله بین آن‌ها وجود دارد تا کارگران در هنگام برداشت با مشکل روبرو نشوند.

درواقع قارچ چین‌ها باید قارچ‌ها را در دید خود داشته باشند و برای جابجا نمودن آن‌ها نیازی به تکان دادن و فشردن قارچ‌ها و یا سکو نباشد. همچنین در مورد نژادهای متداول قارچ، وجود ارتفاع بیشتر بین قفسه‌ها بهتر است زیر تهویه هوا به‌خوبی انجام می‌گیرد و کنترل شرایط محیطی نیز بهتر صورت می‌گیرد.

در سیستم قفسه‌ بندی به دلیل وسیع بودن قفسه‌ها، با بروز یک آلودگی کوچک در قسمتی از سالن، سریعاً به همه‌ی قسمت‌های سالن گسترش می‌یابد. سیستم قفسه‌ای، روشی آسان و کم‌هزینه در پرورش قارچ دکمه‌ای است. در این روش برداشت قارچ‌ها از سطح قفسه‌ها راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌گیرد.

کمپوست قارچ دکمه ای

کمپوست قارچ دکمه ای

کمپوست از کاه و کلش گندم، آب، کود مرغی و سنگ گچ تشکیل شده است. ابتدا کاه و کلش در آب خیسانده می شود.کود مرغی با سنگ گچ مخلوط می شود و اجزا به داخل میکسر (دستگاه مخلوط کن) هدایت می شوند، مخلوط به توده های بزرگ حرکت داده می شود.

یک واکنش شیمیایی که همان تخمیر هوازی است، در تولید کمپوست رخ می دهد. از آنجایی که دما افزایش می یابد، این مخلوط باید به طور مکرر زیرورو و آبیاری شود و این کار خیلی ضروری است زیرا دما می تواند تا بالای ۸۰ درجه هم برسد (خیلی داغ).

وقتی ترکیبات کمپوست آماده شد، در ردیف هایی برای پاستوریزه شدن آماده می شود، بعد از ۱۲ روز، کاه و کلش نرم تر شده و به رنگ قهوه ای شکلاتی تغییر رنگ می دهد.

کمپوست به چندین تونل مخصوص جهت تیمار گرمایی منظور همان پاستوریزه کردن انتقال داده می شود، تیمار گرمایی (پاستوریزه کردن) حشرات و باکتری های ناخواسته را حذف می کند، هوای کنترل شده ای که برای گرم کردن و خنک نمودن توده استفاده می شود آن را استریل می کند.

در نهایت کمپوست آماده است که با میسیلیوم (اسپان) مخلوط شود، بذرهایی که شامل میسیلیوم هست با کمپوست مخلوط می شود و این شروع رشد در مخلوط خواهد بود و پایه های قارچ شکل می گیرد. در آخر به صورت بلوک و یا بار فله ای از مزرعه خارج می شود.

مراحل پرورش قارچ دکمه ای

مراحل پرورش قارچ دکمه ای را باید پس از ورود کمپوست به سالن های پرورش قارچ دکمه ای، قدم به قدم با اصول پیش رود و از طرفی شرایط محیطی لازم نیز به خوبی تامین گردد تا موفقیت در پرورش حاصل شود. به طور کلی با ورود کمپوست به سالن ها، ۴ مرحله طی می‌شود که شامل مرحله ی ریسه دوانی در کمپوست، ریسه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و باردهی می باشد. زمانی که کمپوست وارد سالن ها می شود باید کیسه ها را با دقت و بدون پاره شدن به روی قفسه ها انتقال داد.

پس از باز کردن درب بلوک های کمپوست باید شرایط محیطی لازم برای رشد بذرها را فراهم نمود تا بذرها شروع به فعالیت کنند و به اصطلاح کمپوست سفید کند.

۱- دوره ریسه دوانی در کمپوست (اسپان ران)

مرحله ریسه دوانی در کمپوست را اسپان ران نیز می نامند این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ تا ۲۶ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به‌اصطلاح به‌خوبی سفید کند.

۲- دوره ریسه دوانی در خاک‌پوششی

پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک‌پوششی صورت گیرد، بنابراین باید خاک پوششی به بستر اضافه گردد. یعنی در این مرحله سطح بستر با یک لایه خاک پوششی مخصوص (خاک قارچ) پوشانده می شود. پس از قرار گیری خاک در سطح بستر، ممکن است لازم باشد که کمپوست و خاک با یکدیگر مخلوط شود؛ نحوه مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است که بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاک و کمپوست را رافلینگ یا ککینگ می گویند.

۳- مرحله هوادهی

پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را وادار کنیم تا وارد فاز زایشی شود؛ به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یکی از روش های شوک دهی که ممکن است لازم باشد انجام شود آبیاری خاک پوششی است. یک دوره کامل تخصصی و کاربردی آموزش آبیاری قارچ دکمه ای حدود ۲ ساعت آموزش ویدئویی و ۴ کتاب الکترونیکی تئوری و عملی است که از زمانی که کمپوست وارد سالن پرورش می شود تا زمانی که باردهی کمپوست تمام می شود و از سالن خارج می شود، را به طور کامل آموزش داده می شود.

۴- مرحله باردهی

پس از ۷ روز بعد از شوک دهی قارچ وارد مراحل ته سنجاقی و رشد و نمو اندام باردهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بارده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند. دما، رطوبت و غلظت Co2 از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بارده قارچ هستند.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول می گویند. پس از برداشت اول با تمیز کردن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد کرده و در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت که به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته می شود.

مراحل پرورش قارچ دکمه ای

مراحل پرورش قارچ دکمه ای را باید پس از ورود کمپوست به سالن های پرورش قارچ دکمه ای، قدم به قدم با اصول پیش رود و از طرفی شرایط محیطی لازم نیز به خوبی تامین گردد تا موفقیت در پرورش حاصل شود. به طور کلی با ورود کمپوست به سالن ها، ۴ مرحله طی می‌شود که شامل مرحله ی ریسه دوانی در کمپوست، ریسه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و باردهی می باشد. زمانی که کمپوست وارد سالن ها می شود باید کیسه ها را با دقت و بدون پاره شدن به روی قفسه ها انتقال داد.

پس از باز کردن درب بلوک های کمپوست باید شرایط محیطی لازم برای رشد بذرها را فراهم نمود تا بذرها شروع به فعالیت کنند و به اصطلاح کمپوست سفید کند.

۱- دوره ریسه دوانی در کمپوست (اسپان ران)

مرحله ریسه دوانی در کمپوست را اسپان ران نیز می نامند این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ تا ۲۶ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به‌اصطلاح به‌خوبی سفید کند.

۲- دوره ریسه دوانی در خاک‌پوششی

پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک‌پوششی صورت گیرد، بنابراین باید خاک پوششی به بستر اضافه گردد. یعنی در این مرحله سطح بستر با یک لایه خاک پوششی مخصوص (خاک قارچ) پوشانده می شود. پس از قرار گیری خاک در سطح بستر، ممکن است لازم باشد که کمپوست و خاک با یکدیگر مخلوط شود؛ نحوه مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است که بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاک و کمپوست را رافلینگ یا ککینگ می گویند.

۳- مرحله هوادهی

پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را وادار کنیم تا وارد فاز زایشی شود؛ به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یکی از روش های شوک دهی که ممکن است لازم باشد انجام شود آبیاری خاک پوششی است. یک دوره کامل تخصصی و کاربردی آموزش آبیاری قارچ دکمه ای حدود ۲ ساعت آموزش ویدئویی و ۴ کتاب الکترونیکی تئوری و عملی است که از زمانی که کمپوست وارد سالن پرورش می شود تا زمانی که باردهی کمپوست تمام می شود و از سالن خارج می شود، را به طور کامل آموزش داده می شود.

۴- مرحله باردهی

پس از ۷ روز بعد از شوک دهی قارچ وارد مراحل ته سنجاقی و رشد و نمو اندام باردهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بارده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند. دما، رطوبت و غلظت Co2 از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بارده قارچ هستند.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول می گویند. پس از برداشت اول با تمیز کردن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد کرده و در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت که به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته می شود.