روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی

روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی عبارتند از:

۱. پاستوریزاسیون توسط بخار
۲. تیمار توسط آب داغ
۳. ضدعفونی توسط مواد شیمیایی
۴. روش تخمیر

در روش پاستوریزاسیون، کلشی که از قبل خوب خیسانده شده است، در کیسه های پلاستیکی حمل آرد یا کیسه گونی کنفی یا روی سکویی مشبک در اتاق پاسنوریزاسیون قرار می گیرد. توده کلش باید دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه سانتیگراد را به مدت ۴ تا ۶ ساعت ببیند. دمای اتاق پاستوریزاسیون توسط دیگ بخار یا وسیله دیگری تامین می شود. بعد از پاستوریزاسیون باید اجازه داد تا کلش به ۲۷ درجه سرد شود. اگر فیلتر هپا برای دمیدن هوای تازه به کمپوست برای سرد کردن آن ندارید، اجازه دهید کمپوست به خودی خود سرد شود. برای سرد کردن کلش از هوای آلوده استفاده نکنید. پس از سرد شدن کلش به ۲۷ درجه سانتی گراد، کمپوست را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

در استفاده از آب داغ، بعد از خرد کردن کلش به ۵ تا ۱۰ سانتی متر، آن را در داخل بشکه آب داغ (۶۵ تا ۷۰ درجه سانتی گراد) برای مدت یک ساعت و یا ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه در ۸۰ درجه سانتی‌گراد و یا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در ۸۵ درجه سانتی گراد، نگه دارید. بعد کلش را از بشکه آب داغ بیرون آورده و در محلی تمیز تخلیه کنید تا آب اضافی آن خارج شود. پس از سرد شدن به ۲۷ درجه، کلش را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

گونه های متعددی از تریکودرما، پنیسیلیوم، آسپرجیلوس و قارچهای دیگر رقبای واریته زراعی قارچ صدفی هستند. اگر کلش مورد استفاده آلوده به این قارچها باشد، میسلیوم قارچ صدفی نمی تواند بستر کشت را به خوبی اشغال کند. نتیجه آن کاهش و یا فقدان عملکرد خواهد بود. با غوطه‌ور نمودن کلش در محلول متشکل از کاربندازیم (۳۷.۵ppm) و فرمالدهید (۵۰۰ppm) برای مدت ۱۶ تا ۱۸ ساعت، اغلب این قارچهای رقیب از بین می روند. بعد از گذشت زمان تیمار، کلش باید روی سطحی تمیز تخلیه شده تا آب اضافی آن خارج شود. با کاهش دما به ۲۷ درجه سانتیگراد، آن را مایه زنی کنید.

یکی دیگر از روشهای آماده سازی بستر کشت قارچ صدفی، روش تخمیر است. به این صورت که کلش را ابتدا تا جایی که آب جذب می کند، خیس نموده و مقداری آهک در حد ۲% به آن اضافه نمایید و اگر صلاح می دانید مقداری هم سبوس گندم و یا بلغور ذرت (در حد ۵%) به آن اضافه نمایید و بعد اجازه دهید در دمای ۴۸ تا ۵۲ درجه سانتیگراد به مدت سه روز بماند. اگر سیستم اسپیگوت دارید از هوادهی فراموش نکنید. یادتان باشد که که اگر به صورت متناوب هوادهی می کنید، فاصله بین دو هوادهی بیش از بیست دقیقه نشود. اگر سیستم اسپیگوت ندارید، حتما روزی یک بار کمپوست را هم بزنید. اگرچه تخمیر بی هوازی هم برای کمپوست قارچ دکمه ای مشکلی ایجاد نمی کند و میسلیوم این قارچ از جسد باکتریها هم استفاده می کند. سپس کمپوست را به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت در دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه پاستوریزه کنید. پس از آن اجازه دهید کمپوست به ۲۵ درجه سرد شود تا آماده مایه زنی گردد. برای سرد کردن کمپوست، اگر فیلتر هوا دارید، از هوایی استفاده کنید که از این فیلتر عبور می کند. در غیر اینصورت اجازه دهید کمپوست خودش به خودی خود سرد شود. هوای آلوده بیرون را به آن وارد نکنید.

میزان مایه زنی در قارچ صدفی، به مقدار ۵% وزن تر کمپوست، توصیه می شود. یعنی به ازای هر کیسه ۱۰ کیلویی بستر، نیم کیلو گرم بذر مایه زنی کنید. یادآوری می کنم که میزان بذر در قارچ دکمه ای ۰.۵%می باشد. به عبارت دیگر میزان بذر برای مایه زنی قارچ صدفی ۱۰ برابر میزان بذر قارچ دکمه ای است.

میزان رشد میسلیوم قارچ صدفی حدود دو برابر میزان رشد میسلیوم قارچ دکمه ای است. بطوریکه کیسه اسپاون بذر دکمه ای ۱۵ تا ۱۶ روزه از میسلیوم پر می شود ولی کیسه اسپاون قارچ صدفی ۸ تا ۱۰ روزه پر و آماده استفاده می شود.

سرمایه لازم برای ورود به صنعت پرورش قارچ

سرمایه لازم برای ورود به صنعت پرورش قارچ

اولین سوالی که ممکن است به ذهن یک علاقمند پرورش قارچ برای ورود به این صنعت برسد هزینه لازم برای شروع کار است، البته برای تاسیس یک کارگاه خانگی و زیرپله ای می توان با سرمایه ۱٫۵ میلیون تومانی هم پرورش قارچ را آغاز کرد اما دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی کشور، چندان با این نوع سرمایه گذاری ها موافق نیست و می گوید: کارگاه ها یا سالن های زیرزمینی و زیرپله ای محکوم به شکست هستند که علت آن هم، نوسانات بازار و قیمت بالای تمام شده تولید قارچ است که موجب ورشکستی صاحبان این کارگاه ها می شود.

به گفته حبیب الله عظیمی، برای فعالیت تنها دو سالن تولید و پرورش قارچ، نیاز به یک سیستم سرمایشی با قیمتی حدود ۱۵ میلیون تومان است ضمن اینکه، تجهیزات دیگری هم برای پرورش قارچ مورد نیاز است که حجم سرمایه گذاری در زمینه قارچ را افزایش می دهد.

این فعال حوزه تولید قارچ، معتقد است که علاقه مندان به تولید قارچ برای آغاز به کار باید به دنبال تاسیس کارخانه هایی با ظرفیت بالای ۲۰۰ تن کمپوست(بستررویش قارچ) باشند تا فعالیت آنها به صرفه باشد.

وی درباره حجم سرمایه گذاری برای تولید و پرورش قارچ می گوید: برای کارخانه ای با ظرفیت ۲۰۰ تن کمپوست نیاز به زمینی با وسعت ۲ هزار متر مربع است که پیشنهاد می شود کارخانه در زمینی با مساحت ۴ هزار مترمربع تاسیس شود تا امکان توسعه کارخانه در سال های آینده وجود داشته باشد.

عظیمی در ادامه تصریح می کند: علاوه بر زمینی با وسعت زیاد، کارخانه باید چاه آب یا حقابه داشته باشد که با در نظرگرفتن این شرایط، برای آغاز به کار و فعالیت در حوزه تولید قارچ باید سرمایه ای در حدود ۲ میلیارد تومان داشته باشید.

دبیرانجمن پرورش قارچ، بیان می کند: وزارت جهاد کشاورزی، مجوز آغاز به کار سالن های تولید قارچ ۲۰۰ تنی را می دهد اما براساس آمار به دست آمده از کارگاه های تولید قارچ، صرفه اقتصادی در سالن های با ظرفیت ۴۷۵ تا ۵۰۰ تن است و تولید قارچ با ظرفیت کمتر، چندان به صرفه نیست.

ارائه مشوق های مالی برای تولیدکنندگان

تأمین سرمایه ۲ میلیارد تومانی برای ورود به صنعت پرورش قارچ برای بسیاری ازعلاقه مندان بالاست البته وزارت جهاد کشاورزی از این تولیدکنندگان حمایت کرده و تا حدودی به آنها کمک می کند. به گفته دبیرانجمن پرورش قارچ، وزارت جهاد کشاورزی به فعالانی که ۲۰ درصد ازحجم سرمایه گذاری را در چنته داشته باشند تسهیلات بانکی ارائه می دهد که سود این وام هم حدود ۱۸ درصد است.

مسیر تولید و پرورش قارچ

پس از اینکه حجم سرمایه گذاری برای ورود حرفه ای به صنعت تولید قارچ مشخص شد باید چگونگی تولید این خوراکی پرطرفدار، زمان کشت و حجم تولید آن تعیین شود، قارچ در بستری پرورش می‌یابد که به آن «کمپوست» می گویند.

کمپوست نوعی کود گیاهی به حساب می‌آید که ترکیبی از کاه و کلش است و به طور متوسط از هر تن کمپوست، می توان حدود ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلو قارچ بدست آورد که بازدهی کارگاه بستگی به تجهیزات و تجربه تولیدکننده دارد.

سوالی که ممکن است پس از تعیین میزان بازدهی هر تن کمپوست، به ذهن خطور کند این است که آیا پس از هر بارچینش قارچ، باید کمپوست جدید خریداری شود، که پاسخ این سوال خیر است، زیرا ازهر بلوک کمپوست تا سه چین برداشت می شود و کمپوست تا سه بار قدرت باردهی دارد؛ البته باید این موضوع هم در نظر گرفته شود که قیمت هر تن کمپوست بین ۴۷۰ تا ۵۶۰ هزارتومان است.

مراحل تولید قارچ

برای پرورش قارچ به یک سالن نیاز است که اندازه آن بسته به میزان تولید قارچ متفاوت است اما به طور میانگین، یک سالن ۴۰ متری برای پرورش پنج تن قارچ کفایت می کند، علاوه بر فضایی برای پرورش، نیاز به اقداماتی از جمله عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی و … است.

پس از تهیه تجهیزات، باید موارد ذیل به ترتیب اجرایی شود:

۱)ضدعفونی کردن سالن

۲) ورود کمپوست به سالن و چیدن آن در قفسه ها

۳) میسلیوم رانی (پنجه دوانی)

۴) بریدن کیسه های روی بلوک‌ها و تخته کوبی (تخت کوبی)

۵) خاکدهی و آبیاری خاک

۶) انداختن روزنامه روی بستر و مرطوب نگه داشتن آنها

۷) رافلینگ (پنجه کشی)

۸) برداشتن روزنامه ها و شوکدهی روز اول

۹) شوکدهی روز دوم

۱۰) شوکدهی روز سوم

۱۱) فلش یک (اولین محصول دهی)

۱۲) فلش دو (دومین محصول دهی)

۱۳) فلش سه (سومین محصول دهی)

۱۴) تخلیه کمپوست و نظافت

در این میان، توضیح برخی اصطلاحات مربوط به پرورش قارچ ضروری است، به عنوان نمونه در مرحله سوم(میلیسیوم رانی)؛ میسلیوم به تارهای نازک سفیدی گفته می شود که از بذر قارچ رشد میکند ودر تمامی کمپوست حرکت کرده و آن را بعد از مدتی یکدست سفید می کند.

در مرحله ۴ که تخته کولی یا تخت کوبی است، کیسه های روی کمپوست ها را می بریم و سطح روی بلوک های کمپوست را می کنیم و با یک تخته یا ماله بنایی دوباره آنها را صاف می کنیم. در مرحله ۵ ، بعد از اینکه کمپوست کامل با میسلیوم سفید شد روی آن را با لایه ای از خاک مخصوص به نام پیت به ضخامت ۴ سانتیمتر می پوشانیم که قارچ درون این لایه خاک رشد می کند.

در مرحله ۷ که رافلینگ نام دارد، عمل پنجه کشی یا شخم زدن خاک انجام می شود به صورتی که میسلیوم هایی که در خاک رشد کرده اند به هم بخورند تا در آینده قارچ ها یکنواخت رشد کنند.

مراحل ۸، ۹ و ۱۰ که شوکدهی است باعث می شوند رشد میسلیوم متوقف شود و میسلیوم ها یکپارچه شده و شروع به تولید قارچ دکمه ای می کنند.

مرحله ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ : رویش و چیدن قارچ بعد از شوکدهی هر روزه و یکنواخت نیست بلکه در روزهایی قارچ قابل برداشت و در روزهایی قابل برداشت نیست (به روزهایی که قارچ قابل برداشت زیادی وجود دارد فلش می گویند.)

زمان مورد نیاز برای تولید قارچ

حدود دوماه برای پرورش قارچ، زمان لازم است که این زمان ممکن است یک هفته کمتر یا بیشتر شود البته اگر زمان تولید کمپوست(بستر پرورش قارچ) را هم درنظربگیریم این زمان به ۳ ماه افزایش می یابد.

به گفته عظیمی، فعال حوزه پرورش قارچ، بهره گیری از سیستم های پیشرفته، تولید کمپوست را به حدود ۲۰ روز رسانده است که پس از تهیه کمپوست، این مواد وارد سالن های پرورش قارچ می شوند و در دمای مشخص قرار می گیرند و یک ماه پس از بذرپاشی، قارچ ها آماده و طی دو تا سه هفته چیده می شوند.

دبیر انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی، ادامه می دهد: پرورش و بهره برداری از قارچ ۴۵ تا ۱ ماه به طول می انجامد و ۲۰ روز تا یک ماه هم تولید کمپوست زمان می برد.

خواص دارویی قارچ:

خواص دارویی قارچ:

قارچ های خوراکی و مخصوصاً قارچ تازه حاوی مقادیر فراوان پروتئین مورد نیاز بدن است که از این نظر میزان پروتئین آن حدود 2 برابر پروتئین اغلب سبزیجات و سایر حبوبات می باشد.

پروتئین قارچ از لحاظ اسیدهای آمینه که جزء اصلی پروتئین است جزو غنی ترین پروتئین ها محسوب می شود و از لحاظ ارزش غذایی در حد فاصل پروتئین گوشت و پرتئین گیاهی قرار دارد. به طور کلی ارزش بالای پروتئین قارچ ،قابلیت هضم پذیری بالای آن وبهمین دلیل مصرف آن برای سالمندان و سالخوردگان بسیار توصیه شده است.

یکی از مهمترین ویژگی های قارچ که باعث شده متخصصین تغذیه آن را بسیار توصیه کنند در صد کم چربی آن است. مصرف روزانه 100 گرم قارچ خوراکی نیاز بدن به ویتامین c را برطرف می کند.

علاوه بر این قارچ منبع بسیار خوب ویتامین B1 و B2 است. عناصر معدنی موجود در قارچ در مقایسه با سبزیجات و میوه جات از کیفیت و کمیت بهتری برخوردار است. قارچ خوراکی دارای میزان چشم گیری پتاسیم، آهن و مس است و قادر است فسفر مورد نیاز بدن را به طور کامل تأمین کند.

کلاهک قارچ سرشار از فسفر است. قارچ ها به طور طبیعی تولید لوواستاتین می کنند و این ترکیب بسیار در کاهش چربی و کلسترول خون می تواند مؤثر واقع شود. در قارچ ترکیبی به نام بیوفریولید وجود دارد که از تشکیل مخزن چربی خطرناک در شریانها جلوگیری می کند. این ماده از تشکیل کلسترول های بد خون (LDL )و اسید های چرب در سلولها و خون جلوگیری می کند.

قارچ استخوانها را تقویت ، خستگی و کمبود ویتامین D را بر طرف می کند. پرتو خورشید در بدن ویتامین D تولید می کند اما در زمستان بدن این وضعیت را ندارد که از پرتو خورشید به خوبی استفاده کند و ویتامین D تولید کند. پس در زمستان خوردن مواد غذایی توصیه می شود که دارای این ویتامین باشد.

قارچ را باید پخته خورد، زیرا قارچ آلوده به موادی است که فقط با پختن از بین می رود اما قارچ هایی که در واحدهای صنعتی تولید می شوند می توان بدون هیچ مشکلی پس از تمیز کردن مصرف شود.

توصیه می شود از خرید قارچهای فله ای بپرهیزید. زیرا احتمال مسومیت از طریق این نوع قارچها بسیار بالاست و کیفیت این قارچ پایین است .

تحقیقات پزشکی نشان می دهد که با خوردن قارچ، دستگاه دفاعی بدن تقویت می شود، طول عمر افزایش وگردش خون در بدن بهبود می یابد، کلسترول خون پایین می آید، ویروسها از بین می رود، از بروز بیماری های قلبی جلوگیری می شود.

به دلیل وجود کربوهیدرات و آهن در قارچ پزشکان مصرف آنرا به بیماران دیابتی و افرادی که به تقویت دستگاه ایمنی بدن خود اهمیت می دهند و کسانی که برنامه خاص غذایی (رژیم) دارند توصیه می کنند.

صفر تا صد پرورش قارچ:

اگر رویای پرورش قارچ را در سر دارید خواندن این مقاله برای شما بسیار مفید است ضمن اینکه لینک دانلود یک کتاب کامل در این زمینه نیز در انتهای مقاله آورده شده تا اگر پس از مطالعه مقاله هنوز بر سر تصمیم خود بودید با مطالعه جزییات بیشتر احتمال موفقیت خود را افزایش دهید.

پرورش قارچ

حتما بارها و بارها واژه پرورش قارچ به گوشتون رسیده، هرکسی که در فکر و رویای کارآفرینی باشه پرورش قارچ به احتمال زیاد یکی از اولین گزینه هاش بوده و متاسفانه به همین دلیل و بخاطر نبود اطلاعات صحیح و آمار و ارقام اشتباه خیلی ها بدون دانش و تجربه کافی به این عرصه وارد شدند و دست از پا دراز تر، خارج شدند!

پرورش قارچ خوراکی اهمیت بسزایی در کشور ما پیدا کرده است، با بالا رفتن هرروزه قیمت انواع محصولات پروتئینی خانواده گوشتی در کشور و کشف هرروزه مضرات این نوع از مواد باعث باز شدن فضا برای ورود محصولات پروتئینی سالم‌تر و با ارزش غذایی بالاتر، همانند قارچ به فرهنگ مصرف عموم گردیده است و جا افتادن هرروزه فرهنگ مصرف باعث ایجاد توجیه اقتصادی ایده آل در تولید قارچ شده است. همین مسئله موجب گردیده هر روزه جوانان و افراد با نبوغ بیشتری امکان تولید و پرورش و سود آوری آن در مقیاس کوچک و بزرگ را بررسی کنند از سوی دیگر سود ده بودن بسیاری واحد های تولیدی پراکنده شده در کل کشور، همچنین روبه گسترش بودن و بزرگتر شدن هر روزه این واحدها بر جذابیت این فعالیت اقتصادی افزوده است این فضا باعث وارد شدن افراد سود جو به این عرصه گردیده که با عنوان هدایت و راهنمایی تولید کنندگان قارچ، سود سرشاری را از طریق گوناگون نصیب خود کرده اند و این افراد همانانی هستند که این توهم را به غلط بوجود آورده اند که تولید قارچ به هرشکل و شیوه ای سود آور و دارای توجیه اقتصادی بوده و سود سراری را نصیب تولید کننده می کند.

قارچ را میتوان به دو روش اصولی و غیر اصولی پرورش داد! غیر اصولی یعنی اینکه بدون هیچگونه آموزشی در زیر زمین خانه ها و اتاق های غیر استاندارد و ... پرورش را شروع کنیم و محصول را با نصف قیمت بازار به فروش برسانیم که البته بیشتر از آن هم نمی­توانیم بفروشیم چراکه قطعا محصول تولیدی با این سبک، کیفیت لازم و درجه یک را نخواهد داشت! چنین کسب‌وکاری پایدار نیست و نمی‌توان به‌عنوان منبع درآمد دائمی روی آن حساب باز کرد. اما روش‌های اصولی میتوانند آینده کاری و پولی شما را تضمین کند.

مراکزی چون جهاد دانشگاهی، جهاد کشاورزی و مراکز فنی‌وحرفه‌ای مهم‌ترین مراکز فراگیری مهارت‌های لازم برای پرورش قارچ هستند در این سازمان‌ها و نهادها دوره‌های آموزشی یک‌ماهه و یک‌ونیم ماهه برگزار می‌شود. در این دوره‌ها شگردهای اولیه پرورش قارچ و شیوه‌های تولید به افراد آموزش داده می‌شود. اما مهم‌ترین آموزش‌ها زمانی صورت می‌گیرد که افراد بعد از گذراندن دوره‌های یادشده در محیط‌های صنعتی و در محل پرورش قارچ بین چهار تا شش ماه مهارت پرورش قارچ را به صورت عملی یاد می‌گیرند. چون در این مرحله است که به‌اصطلاح ریزه‌کاری‌های این تولید را آموزش می‌بینند. در این شش ماه بخش کمپوست‌سازی، آزمایشگاه و... را فرا می‌گیرند. افراد بعد از گذراندن این دوره‌ها می‌توانند به صورت مستقل واحد پرورش قارچ راه‌اندازی کنند.

ایجاد شرایط محیطی یکی از مهم‌ترین رکن‌های اصلی تولید قارچ با کیفیت است. پرورش قارچ در سالن های قفسه‌بندی شده انجام می‌شود و تجهیزات خاص خود را هم برای فصل تابستان و هم زمستان نیاز دارد.

به‌عنوان مثال در تابستان برای ایجاد شرایط آب و هوایی مناسب سالن باید از چیلر و در زمستان باید از دیگ بخار استفاده کرد.

برای کار بهتر باید سرمایه بیشتری داشت اما شما در ابتدا با 5 یا 6 کارگر هم می‌توانید کارتان را آغاز کنید اما با گسترش کار باید تیم بیشتری جمع کنید چرا که برداشت قارچ باید سریع انجام شود تا محصولتان حیف نشود. برای شروع بهتر است که به صورت نیمه صنعتی قارچ را پرورش داد، نیمه صنعتی یعنی شما جای اینکه از ماشین و تجهیزات برای کارتان استفاده کنید باید از نیروی انسانی که به مراتب هزینه بالاتر و خطای بیشتر نسبت به ماشین دارند بهره ببرید. سپس با گسترش کار و جمع کردن سرمایه، ماشین‌آلات را جایگزین نیروی کار می‌کنید.

قارچ را می‌توان به سه شکل به بازارعرضه کرد اول آنکه باید بازار فروش را خودمان پیدا کنیم و مشتری هایمان را پایبند محصولات خود کنیم، منظور بازارهای محلی است. سوپر مارکت‌ها یا تره بار یا هر مکان عرضه قارچ در اطرافتان. روش دوم فروش به دلالان است که متداول‌ترین روش در محصولات کشاورزی این روش است چرا که دلالان محصول را به صورت یکجا و البته با قیمت کمتری خریداری می‌کنند. روش سوم صادرات است که این روش هم نیازمند محصول فراوان باکیفیت و بسته ‌بندی‌های خاص است. البته تولید‌کننده‌ای که می‌خواهد از این روش استفاده کند باید بازار‌های خارجی را بشناسد و شرایط آن را مهیا سازد. سالهایی بوده که در فروش قارچ افت قیمت بسیاری داشتیم تا جایی که بسیاری از پرورش دهندگانی که با وام‌های بانکی وارد این کار شده بودند مجبور به تغییر شکل و رها کردن این حرفه شدند اما بعنوان مثال سال 96 قیمت این محصول در بازار بسیار مناسب و سود پرورش دهندگان نیز، قابل قبول بود.

پروانه کار

برای پرورش قارچ نیاز به دو پروانه کاری است یکی پروانه نظام صنفی و دیگری پروانه نظام مهندسی. پروانه اول را به هر کسی که وارد این حرفه شود می‌دهند اما دریافت پروانه دوم نیازمند متراژ بالای سالن پرورش قارچ است و تسهیلاتی هم که به این کسب و کار تعلق می‌گیرد با پروانه نظام مهندسی قابل دریافت است.

با صنعتی شدن این کسب و کار می‌توانیم شاهد محصولات بیشتر و باکیفیت تری باشیم. نکته مهمی که باید به شما در مورد پرورش قارچ و طرح‌هایی که در اینترنت است بگویم این است که بله شما در یک اتاق سه در چهار به همراه خانواده‌ات هم می‌توانی قارچ پرورش دهی اما فقط درجا زدن است چرا که باید محصول به‌صورت عظیم و گسترده کشت شود تا هزینه و درآمد سر به سر شود. بهتر است سالن پرورش قارچ را اجاره کنید نه اینکه آن را بسازید چرا که ساخت سوله برای این کار بسیار هزینه بر است و این امر در ابتدای کار خرج بسیاری را روی دستشان می‌گذارد.

کسی که کارش را اصولی آغاز می‌کند با سختی‌های کار هم آشنا می‌شود. چون این صنعت نیاز دارد که افراد شیفت شب هم بالای سر کار باشند یا ممکن است برق قطع شود و سالن دمای مناسب را از دست بدهد و... پس باید بدانید که درواقع این کار سختی‌های زیادی دارد. قارچ موجودی زنده است و هر اتفاقی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون کافی است افراد تنها ٢٤ ساعت بالای سر کار نباشند. در این صورت کل زحمت‌های قبلی از دست می‌رود. برای یک واحد کوچک ١٠٠ تا ١٥٠ تنی که زمین و سوله و... را در اختیار داشته باشد، بین ١٥٠ تا ٢٠٠ میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز است. این هزینه برای راه‌اندازی یک واحد نیمه صنعتی و تولید اصولی و دائمی است. در بحث پرورش قارچ، اگر واقعا کاری حرفه‌ای را آغاز کنید و همه جوانب را رعایت کنید ، بعد از کسر همه هزینه‌های تولید و نیروی انسانی و... می‌توانید روی سود سالانه ٤٠ درصد حساب کنید. البته هستند واحدهایی که ممکن است با همین شرایط سودشان بین ٢٥ تا ٣٠ درصد باشد اما به‌طور کلی سودی تا همین حدود نصیب سرمایه‌گذاران می‌شود. چنین واحدی برای بیش از ١٠ نفر اشتغال‌زایی می‌کند. البته ناگفته نماند که میزان سرمایه مورد نیاز تولید قارچ به وسعت کار و میزان کار بستگی دارد. به‌طور کلی اگر فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری در زمینه تولید صنعتی قارچ گرفته و می‌خواهد تولیدی اقتصادی را روانه بازار کند لازم است برای آن هزینه بالایی در نظر بگیرد. به‌طور مثال یک مزرعه ٤٠٠ تنی صرفا در بخش تجهیزات و گلخانه‌های مورد نیاز باید ٥ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کند و متناسب با منطقه به قیمت زمین هم افزوده می‌شود.

دما، عاملی مهم در پرورش قارچ

دمایی که برای قارچ دکمه ای در تمام فصول مورد نیاز است در کل دوره کشت که نزدیک به ٧٠ روز است، بین ١۶ تا ٢۵ درجه میباشد، که فراهم آوردن این رنج دمایی برای قارچ در فصول سرد تقریبا آسان تر از فصول گرم است و به همین دلیل است که اکثر قارچ کاران در فصول گرم با توجه به امکانات کم علاقه کمتری نسبت به کشت قارچ نشان میدهند.

برای ایجاد یک سالن پرورش قارچ مجهز معمولا از ایر واشر و چیلر های پیشرفته استفاده میشود چراکه تمایل قارچ بیشتر به سمت هوای سرد است تا هوای گرم و این مطلب به این معناست که اگر شما دمای پایینی را در سالن خود داشته باشید آسیبی به کمپوست و قارچ دکمه ای وارد نخواهد شد و تنها رشدقارچ های شما متوقف میشود، ولی اگر سالن پرورش قارچ در زمان باردهی دمایی بالاتر از ٢٠ را تجربه کند تولیدکننده صدمه دیده و ضرر بزرگی در انتظارش خواهد بود .
پس هر قدر هم که برای تاسیسات برودتی نیاز به هزینه باشد به هیچ وجه نباید خساست ورزید چراکه تاسیسات نا مطمئن ضرر دهی میلیونی آینده شما را در بر خواهد داشت .

مهمترین شرایط سالن تولید :

1. عدم وجود نور مستقیم خورشید
2. داشتن خروجی فاضلاب، جهت شستشو وخروج آب اضافی سالن
3. امکان دسترسی به آب
4. توانایی محل برای ایجاد دمایی در رنج ١۶ تا ٢۵ درجه
5. محلی برای نصب دستگاه های کنترل رطوبت ، هوا ساز و کولر

در مورد سوله های پرورش نیز، نکته هایی قابل اهمیت است

1. مساحت تقریبی 70 الی 120 متر با ارتفاع حداقل 3 تا 4 متر و البته مستطیل شکل
2. عایق بندی سقف سوله برای جلوگیری از تبادل گرما وسرما، چون معمولا سقف سوله با ورقه های فلزی ساخته میشود که تبادل دمایی دارد!

در روش صنعتی برای ایجاد یک سالن از تجهیزات یشرفته مانند چیلر -ایر واشر - هیتر - دما سنج ها و رطوبت سنج های دیجیتال و.......... استفاده میشود که قیمت بالایی هم دارند اما در سرمایه گذاری های گسترده به صرفه می باشند

برای ایجاد یک سالن کوچک در منزل موارد زیر را نیاز دارید:

1. اتاق پرورش که بهترین نوع دیوار های به کار رفته در آن سیمانی می باشد (نگهداری بیشتر رطوبت) سقف و دیوار های گچی برای جلوگیری از خسارت باید حتما با پلاستیک پوشیده و عایق بشوند.
2. اتاق بایدحتما جایی برای خروج آب داشته باشه چون آب بسیاری در مراحل مختلف مورد نیازه
   ٣- اتاق پرورش باید امکان نصب تجهیزاتی برای تهویه و هوا دهی رو داشته باشه
   ۴- اتاق پرورش باید کاملا بدون درز (جلوگیری از ورود هوا + حشرات) و عاری از هر گونه آلودگی باشد
3. امکان نصب وسایل گرمایشی
4. لوله کشی آب برای آبیاری و ایجاد رطوبت
5. ارتفاع مناسب برای ایجاد طبقات 3 متر می باشد ولی ارتفاع کمتر هم قابل استفاده است

برآورد هزینه کسب‌وکارهای کوچک

برای یک سالن استاندارد ۶۰ متری با ظرفیت ۵ تن ، که جزو سالن های کوچک به حساب می آید تجهیزات زیر را لازم دارید:

قفسه‌بندی با ظرفیت ۵ تن کمپوست، رطوبت‌ساز پروانه‌ای، کولرآبی ، سم‌پاش و پله و رطوبت‌سنج ، فن و کانال . اما در هر کسب‌وکاری سرمایه در گردشی هم وجود دارد که در مورد پرورش قارچ شامل کمپوست که برای یک سالن استاندارد ٦٠ متری تا ٥ تن از آن مورد نیاز است ، ٤ متر خاک پوششی پاستوریزه ،١٠٠ کارتن ١٠ کیلویی برای هزار کیلو قارچی که برداشت می‌شود ، هزینه‌های حمل‌ونقل ، تخلیه سالن و آبونمان برق و آب

بایدهای تولید قارچ

بهترین زمان شروع پرورش قارچ معمولا از اواسط شهریورماه تا اواسط بهار است. البته این زمان برای سالن‌های مجهز تولید قارچ که دارای خنک‌کننده‌های مناسب هستند، بسیار مساعدتر است. معمولا در زمستان به جای استفاده از رطوبت‌ساز از دیگ بخار استفاده می‌شود که هم گرمای سالن را تامین می‌کند و هم موجب ایجاد رطوبت بیشتر می‌شود. با بسته‌بندی قارچ می‌توان به درآمد بیشتر دست یافت. البته قارچ با بسته‌بندی نیاز به مجوزهای لازم دارد ولی در مواردی دیده شده که شرکت‌های بزرگ اقدام به فروش امتیاز لیبل خود به پرورش‌دهندگان می‌کنند که می‌توان با خرید لیبل برای بسته‌بندی قارچ در محل تولید اقدام کرد. در صورتی که بتوان در کنار پرورش قارچ، پخش و فروش آن را هم انجام داد، از سود بسیار بیشتری برخوردار می‌شوید که در شروع کار تولید از گزینه‌های مهم در پرورش قارچ و رمز موفقیت آن به شمار می‌رود. میزان استاندارد برداشت قارچ در ایران از هر تن کمپوست ٢٠ درصد است، یعنی ٢٠٠ کیلو قارچ از هزار کیلو کمپوست. با بالاتر رفتن تجربه فرد تولیدکننده، میزان محصول تولیدی نیز تا حدود ٢٨ درصد افزایش می‌یابد.
مراحل تولید قارچ

برداشت قارچ:

بعد از آن که رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا کرد باید قارچ‌های رسیده را برداشت کرد. در برداشت محصول باید به این نکته توجه شود که قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی را از دست می دهند. همچنین این قارچ ها وزنشان کاهش یافته و قارچ‌هایی که زودتر از موعد چیده شوند وزن آن‌ها سبک و از قارچ‌های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارند. در هنگام جمع‌آوری محصول نباید از سبدهای بزرگ برای برداشت استفاده کرد. چون فشار قارچ ها روی هم در سبد باعث می شود که قارچ‌های زیر خراش بردارند و سیاه شوند. جهت برداشت محصول قارچ باید کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و فورا ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید. و بهتر است که جمع‌آوری با دستکش انجام شود. برداشت قارچ هر پانزده روز یکبار انجام می‌ شود و این برنامه به مدت دو تا سه ماه طول می کشد.

نکته بسیار مهم اول : میزان تولید بیشتر به تجربه شخص تولید کننده و کمپوست درجه ۱ و خاکپوششی پاستوریزه بستگی دارد

نکته بسیار مهم دوم : برای شروع تولید قارچ از کم شروع کنید ، حداکثر ۱ تن کمپوست خریداری کنید و در شرایط استاندارد نگه داری کنید و تمام تجربه ها را یادداشت کنید و بعد ۲ دوره با تجربه و علم کافی به کار حرفه ای را شروع کنید

*قارچ دکمه ای بسیار حساس است و هر اشتباهی تمام محصول و زحمت شما را نابود خواهد کرد.
نکته بسیار مهم سوم : حتما زیر نظر یک فرد با تجربه شروع به کار کنید و شرایط مورد نیاز قارچ را دقیقا فراهم کنید.

برآورد سود پرورش قارچ

برای اینکه بتوانید سود پرورش قارچ را به توجه به امکانات خود برآورد کنید به این صورت عمل کنید:
1- هزینه های مربوط به زمین را مشخص کنید

2- حداکثر هزینه های لازم جهت خرید تجهیزات را محاسبه کنید

3-هزینه لازم جهت تامین مواد اولیه و کارگر ها را تعیین کنید.

به طور خلاصه همه هزینه هایی که براش شروع لازم است را در نظر بگیرید .

به طور میانگین از هر یک تن کمپوست قارچ دکمه ای می توان ۱۵۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم قارچ برداشت کرد. شما حداقل را در نظر بگیرید یعنی 150 تن قارچ از هر تن کمپوست

*حالا میزان ظریت نهایی تولید را در قیمت فروش قارچ ضرب کنید تا مجموع درآمد هایتان بدست آید.

*کل هزینه های تولید را از فروش کل کم کنید تا میزان سود تقریبی شما از پرورش قارچ بدست آید.

فراموش نکنید...

پرورش قارچ خانگی با مشکلات زیادی روبه‌روست. مثلا اینکه ممکن است تمامی بستر کشت پرورش دهندگان دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول آن‌ها نابود شود! بنابراین پرورش قارچ خانگی با ریسک بالایی همراه است که گاهی خطر نابودی همه محصول کشت شده را به دنبال دارد.
معمولا گفته می‌شود که پرورش قارچ در حیاط خلوت، زیرزمین و ... با هزینه‌ی بسیار پایینی انجام می‌شود ولی همه چیز به این آسانی که گفته می‌شود نیست. البته قارچ گیاه سازگاری است ولی این مهم است که ببینیم می‌توانیم چند درصد محصول از کمپوست بگیریم و اینکه چگونه می‌توانیم با مریضی‌هایی که محصول ما دچار آن می‌شود مقابله کنیم پس اگر صرفا به دنبال سرگرمی هستید میتوانید پرورش قارچ در منزل را امتحان کنید اما اگر با تمام سرمایه یا از آن بدتر با وام میخواهید در منزل پرورش قارچ انجام دهید به امید سود دهی و بازگشت سرمایه، باید بدانید که با این کار که وارد معامله پر ریسکی میشوید.

قارچ چگونه کشت می شود

کاشت قارچ امروزه اهمیت زیادی پیدا کرده و تقاضا برای پرورش آن افزایش یافته است.

کاشت قارچ در خانه، کاری است که هر فردی که علاقه مند به کاشت سبزیجات باشد، می تواند آن را در خانه خود انجام دهد.

سرعت رشد قارچ ها در مقایسه با بسیاری از سبزیجات، زیاد است و فضای کمی را در باغ به خود اختصاص می دهند.

قارچ از آن خوراکی هایی است که شرایط خاصی برای پرورش و نگهداری دارد.

پس بهتر است قبل از اقدام به هر کاری، با پوپونیک همراه باشید تا با اصول اولیه و همچنین شرایطی که باید برای رشد قارچ ها در نظر گرفت آشنا شوید.

قارچ برای اولین بار در فرانسه و در هوای آزاد کاشت شد و به تدریج به درون فضاهای بسته انتقال یافت.

قارچ ها در فضاهای داخلی و خانه بهتر رشد می کنند، زیرا در این مکان ها درجه حرارت و شرایط نور را می توان به راحتی مدیریت کرد.

پس در نظر داشته باشید که در کاشت قارچ، مهمترین موضوعی که باید به آن دقت فراوانی شود، مدیریت شرایط است.

کاشت قارچ گلخانه ای برای اولین بار در سال ۱۷۵۴ در سوئد ابداع شد و حدود ۵۰ سال قبل وارد ایران شد.

بهترین زمان برای کاشت قارچ:

از ماه مهر تا آذر بهترین زمان برای پرورش قارچ در خانه است.

برای کاشت قارچ در ماه های دیگر سال، در صورتی که امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش قارچ را بتوانید فراهم نمایید، می‌توانید قارچ را در ماه های دیگر نیز کاشت و پرورش نمایید.

به طور کلی می‌توان قارچ را در محیط تاریک پرورش داد و به جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند.

روش کاشت و پرورش قارچ:

برای کاشت قارچ به اتاقی نیاز است که دارای قفسه بندی باشد و شامل راهروهایی میان هر ردیف از قفسه ها باشد.

همچنین اقدامات عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما نیز باید در آن رعایت شده باشد.

به طور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت، بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.

همچنین درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵ – ۱۰ درجه نگهداری شود.

کمپوست، بستری است که قارچ روی آن رشد کرده و از آن تغذیه می‌کند

اولین و مهمترین ماده‌ای است که برای پرورش قارچ مورد نیاز است.

در کل به کود های گیاهی کمپوست، ترکیبی فرآوری شده از کاه و مواد دیگر است و یک نوع کود گیاهی به حساب می آید.

با استفاده از بذر قارچ یا اسپان (Spawn) می توان در روند رشد قارچ ها، تسهیل ایجاد نمود.

میسیلیوم (mycelium) به قسمت روینده قارچ گفته می شود که شامل میلیون ها رشته منشعب است که در میان کمپوست یا خاک منتشر می شود.

میلیسیوم در واقع ساختار اصلی ریشه ی قارچ است که پس از دوره ای از رشد، گسترش و رشد یافته و باعث به وجود آمدن قارچ می شود.

زمانی که تاج قارچ شکل کامل خود را پیدا نمود.

باید به طور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچ های رسیده را جمع آوری نمود.

قارچ هایی که چتر آن باز شده و ترک برداشته، وزن آن کم می شود و ارزش فروش ندارند.

همچنین قارچ هایی که زودتر از موقع چیده شوند.

وزن آنها سبک بوده، ارزش غذایی کمتری دارد و از قارچ های درجه دو محسوب می شوند.

در صورتی که از سبدهای بزرگ برای جمع آوری قارچ ها استفاده شود، فشار قارچ ها روی سبد موجب می گردد که قارچ های زیرین خراش برداشته و سیاه شوند.

روش برداشت قارچ:

نحوه برداشت قارچ ها به این شکل است که کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن می دهید تا پایه آن از زمین جدا شود.

بلافاصله ساقه کثیف را با چاقوی تیز قطع کنید و سپس قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید.

قارچ های چیده شده را به اتاقی سرد انتقال دهید و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نمایید.

قارچ های لک دار و ناقص را جدا کرده و از آن ها برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ استفاده نمایید.

قارچ های سالم را به صورت بسته بندی، به بازار عرضه کنید.