تخته کوبی کمپوست

تخته کوبی یعنی فشرده سازی و متراکم نمودن کمپوست به منظور اتصال بهتر اجزای بستر، جهت حفظ رطوبت و تنظیم سرعت تهویه هوا در کمپوست تا میسلیومهای قارچ بهتر بتوانند کمپوست را اشغال نمایند. اینکه تخته کوبی انجام شود و یا نشود و چه موقع انجام شود به رطوبت و فشردگی و یا تراکم کمپوست بستگی دارد.

تعریف تراکم مناسب:

نشانه تراکم مناسب این است که اگر با پنجه دست کمپوست را فشار دهید، حالت فنری داشته باشد و پس از برداشتن فشار دست، به حالت اول خود برگردد. اگر کمپوست در اثر فشار دست ارتفاعش (ضخامتش)کمتر نشود، تراکم آن کمپوست زیاد است و اگر فشرده شد و ارتفاع آن کمتر شد و به حالت اول برنگشت، تراکم آن کم است.

تعریف رطوبت مناسب:

رطوبت مناسب برای کمپوست آماده مایه زنی ۶۷% ذکر شده است. یکی دو درصد کمتر و یا بیشتر مشکل چندانی ایجاد نمی کند.

تخته کوبی را می توان در زمان های ذیل انجام داد:

الف: در روز اول ورود کمپوست

ب: در روز قبل از خاک دهی

ج: هر دو زمان فوق

اگر کمپوستی که به سالن شما وارد می شود رطوبت و تراکم آن مناسب باشد، در روز اول ورود به سالن به تخته کوبی نیاز ندارد. اگر رطوبت و تراکم آن زیاد است، نه تنها به تخته کوبی نیاز ندارد، بلکه باید به طریقی تراکم کمپوست را با چارشاخ زنی کم نمود و ساختمان آن را شل کرد. بعضی مواقع دوستان از این بابت شکایت می کنند که در حالیکه دمای سالن را به ۲۴ رسانده اند، دمای کمپوست از ۳۲ پایین تر نمی آید. یکی از دلایل اینکه دمای کمپوست در سالن از دمای هوای سالن تبعیت نمی کند، همین رطوبت بالا و تراکم زیاد کمپوست می باشد. البته یادآوری می شود که دمای کمپوست با تاخیر از دمای سالن تبعیت می کند و این تاخیر گاهی تا ۴۸ ساعت و یا بیشتر هم می رسد. در حالت معمول دمای کمپوست نباید بیش از دو درجه از دمای سالن بیشتر باشد.

اگر تراکم و رطوبت کمپوست در بدو ورود کم باشد، برای افزایش تراکم آن باید در همان روز اول اقدام به تخته کوبی کرد. با تخته کوبی رطوبت و دمای کمپوست حفظ می شود و میسلیوم ها بهتر می توانند کمپوست را اشغال نمایند.

با توجه به اینکه در راه حمل از کمپوست سازی تا سالن تولید، بلوکهای کمپوست فشرده می شوند، به ندرت در بدو ورود نیاز به تخته کوبی پیدا می شود. اما بعد از اشغال کمپوست توسط میسلیوم ظرف ۱۴ روز، در روز قبل از خاک دهی عموما تخته کوبی ضرورت پیدا می کند. چون در طی این مدت قسمتی از کمپوست توسط میسلیومها مصرف شده و به صورت گرما و گاز کربنیک خارج شده است. در نتیجه بافت کمپوست متخلخل، و تراکم آن کمتر شده است.. برای افزایش تراکم کمپوست به حد مورد نیاز، قبل از خاکدهی تخته کوبی لازم است، چه روز اول ورود کمپوست تخته کوبی شده باشد و یا نشده باشید.

چرا تخته کوبی می کنیم؟

من در طی ۲۰ سال مطالعاتم در منابع تاکید زیادی بر تخته کوبی ندیده ام. مثل ککینگ و رافلینگ، تخته کوبی جزو واجبات نیست. بدون انجام اینها هم می توان به عملکرد قابل قبولی دست یافت. اگر منظور از تخته کوبی پر نمودن فاصله بلوکهای کمپوست بعد از چیدن آنها روی قفسه ها است، این کار ضرورت دارد. چون برای خاکدهی باید سطح بستر مسطح و یکنواخت باشد. البته اسم این عمل را مسطح نمودن بستر بگذاریم، با مسماتر است. اصطلاح تخته کوبی برای این کار، مناسب نیست.

مسطح نمودن بستر را تا قبل از خاک دهی،هر موقع می توان انجام داد. اگر نیازی به دستورزی برای فشرده سازی بستر و یا کنترل رطوبت آن وجود ندارد، هرچه دیرتر این عمل مسطح نمودن انجام شود بهتر است. چرا؟

اگر فقط هدف از مسطح نمودن بستر برای اعمال خاک پوششی است، روز قبل از خاک دهی بهترین موقع برای این کار است. چون کمپوست کاملا توسط میسلیوم قارچ دکمه ای اشغال شده است و خطر آلوده شدن آن توسط عوامل همسطح سازی، خیلی کمتر می باشد. مطمئن باشید که بعد از مایه زنی کمپوست، با هر دفعه دستکاری کمپوست، خطر انتقال آلودگی ها به ان بیشتر می شود. اگر شرایط کمپوست خریداری شده ایده آل است، حتی پلاستیکهای روی کمپوست ها را هم دست نزنید. حتی تا روز قبل از خاکدهی، یکبار هم وارد سالن نشوید، مگر برای بررسی بستر از نظر آلودگی ها. چه لزومی دارد که پلاستیک رویی بلوک را بردارید و باز رویش پلاستیک یک بار مصرف و یا روزنامه آلوده به انواع قارچها و عناصر سنگین و سمی پهن کنید؟ آخر این چه کاری است؟ پلاستیک روی کمپوست هم باعث حفظ رطوبت کمپوست می شود و هم توسط منافذی که دارد، اجازه می دهد که به راحتی تبادل هوا بین بستر و هوای سالن صورت پذیرد. اگر غیر از این بود چرا واحد های تولید کمپوست سطح رویی بلوک هارا سوراخ می کنند؟ فقط برای فاصله زمانی چند ساعت حمل؟ قطعا جواب منفی است. چون درطی حمل توسط کامیون، کمپوست ها روی هم چیده می شوند و آن منافذ هم توسط بلوکهای فوقانی مسدود می شود.

مزیت‌های تولید قارچ صدفی نسبت به قارچ دکمه‌ای

اگرچه امروزه هنوز قارچ‌ خوراکی دکمه‌ای سفید از نظر میزان تولید در دنیا پیشگام می‌باشد، امّا بر میزان تولید قارچ‌‌ها‌ی دیگر از جمله شی‌تاکه و صدفی روز به روز افزوده می‌شود. قارچ خوراکی جنس Pleurotus بیشتر به عنوان یک قارچ تجزیه کننده پسماندهای لیگنوسلولزی شناخته می شود و میزان تولید محصول و کیفیت آن بسیار رضایتبخش است. این خصوصیات باعث افزایش تمایل تولید کنندگان به پرورش این قارچ خوراکی و استفاده از پسماند ارزان قیمت و سهل الوصول برای تولید تجاری این محصول نموده است. میزان تولید قارچ صدفی از سال ۱۹۸۶ که ۷.۷% بوده است، در سال ۱۹۹۷ به ۱۴% رسیده است که حدود ۸۲% رشد داشته است. برای این افزایش رشد دلایل متعددی می‌توان ذکر کرد.

۱. قدرت ساپروفیتی بالا: قارچ صدفی توانایی رشد روی مواد حاوی سلولز، همی‌سلولز و لیگنوسلولز را دارا می‌باشد. لذا بر روی کاه غلات (گندم، جو، ارزن، برنج و…) براده چوب، روزنامه، بوته‌‌ها‌ی نخود پس از برداشت، بقایای چغندر قند، مواد زائد پسته، ساقه شمشاد و درختان دیگر قابل پرورش است. در صورتیکه قارچ دکمه‌ای به علت حساسیت بالا و قدرت ساپروفیتی کمتر و نیاز به مواد پروتئینی و غیر پروتئینی متفاوت در بستر کشت جهت رشد، با محدودیت بیشتری روبرو خواهد بود. چنانچه یکی از مواد مورد نیاز در بستر کشت قارچ دکمه‌ای وجود نداشته باشد، یا کمپوست به هر دلیلی به صورت بهینه تهیه نشده باشد، قدرت رقابت با سایر میکروارگانیسم‌‌ها‌ را نخواهد داشت و در بستر کشت، خود بخود ضعیف خواهد شد و از دور رقابت خارج می‌گردد.

در منطقه مدیترانه، کشت قارچ خوراکی صدفی (Pleurotus sp) تقریباً گسترش یافته است و در حدود ۲۰-۱۰% از تولید کل قارچ منطقه را شامل می‌شود. بقیه تولید کل به قارچ‌های خوراکی دیگر ازجمله قارچ خوراکی دکمه‌ای اختصاص دارد. پرورش قارچ خوراکی صدفی در فرانسه و ایتالیا از محبوبیت بیشتری برخوردار است. این علاقه‌مندی احتمالاً به دلیل رشد این قارچ‌ها به صورت خود رو در محیط‌های طبیعی است. این مسئله باعث شده تا در بین مردم این کشورها به گونه‌های محبوبی برای جمع آوری از طبیعت تبدیل شوند. در مقابل، پرورش قارچ خوراکی در کشورهایی مانند یونان هنوز در مراحل ابتدایی است و تولید در این کشورها در سطح پایینی قرار دارد.

با این وجود، روند افزایش قابل توجه تولید قارچ خوراکی صدفی در آینده نوید تولید آسان‌تر و بدون مشکل این محصول کشاورزی سازگار با محیط زیست را می‌دهد. سیستم کشت سازگار با محیط زیست به بهره برداری و افزایش ارزش مواد زائد کشاورزی (که اغلب در خاک مدفون شده و یا سوزانده می‌شوند)، که برخی از آن‌ها برای اکوسیستم خطرناک هستند، تعریف شده است. به علاوه، در پرورش قارچ خوراکی صدفی نیاز به ورودی نسبتاً کمی از انرژی (به خصوص اگر پسماند کشاورزی مورد استفاده با توجه به شرایط اقلیمی منطقه انتخاب شود) و نیروی انسانی می‌باشد.

۲. تحمل طیف دمایی بیشتر: گونه‌‌ها‌ی مختلف قارچ صدفی قابلیت رشد در دما‌ها‌ی گوناگون را دارا می‌باشند. چنانچه تغییرات دمایی در حین پرورش ایجاد شود، قارچ صدفی این تغییرات را تحمل خواهد کرد. اگر دما از حد ایده‌آل پایین‌تر بیاید، رشد قارچ ابتدا کُند و سپس متوقف می‌شود. پس از فراهم شدن دمای مناسب، رشد قارچ از سر گرفته می‌شود و خسارتی به کمپوست وارد نخواهد شد. بنابراین مقاومت قارچ صدفی به گرما نسبت به قارچ دکمه‌ای به مراتب بیشتر می‌باشد.

۳. عدم نیاز به فرآیند کمپوست‌سازی و تونل پاستوریزاسیون: در تولید قارچ دکمه‌ای، تهیه کمپوست در مکان‌هایی سرپوشیده و مجهز انجام می‌شود و نزدیک به ۲۰ روز طول می‌کشد و بعد از آن کمپوست به درون تونل‌های پاستوریزاسیون منتقل می‌شود. فرآیند پاستوریزاسیون و شیرین‌سازی در درون این تونل‌ها حدود تقریباً ۱۰ روز به طول می‌انجامد. بنابراین پس از حدود ۳۰ روز کمپوست آماده بذرزنی است. در حالیکه در قارچ صدفی بستر کشت توسط بخار آب یا آب جوش به مدت ۶۰-۴۵ دقیقه ضدعفونی می‌گردد و پس از تنظیم نمودن دما و رطوبت، بستر آماده بذرزنی می‌شود. به عبارت دیگر تهیه بستر کشت در قارچ دکمه‌ای نزدیک به یک ماه طول می‌کشد، در حالیکه در قارچ صدفی به کمتر از یک روز کاهش می‌یابد و در نتیجه به تجهیزات، مکان و زمان کمتری جهت تولید قارچ صدفی نیاز می‌باشد.

۴. امکان تولید دائمی محصول درون یک سالن: به دلیل تفاوت ناچیز در شرایط رشد رویشی و زایشی قارچ صدفی، امکان انجام هر دو عمل درون یک سالن میسر است و به همین دلیل می‌توان کمپوست‌های محصول داده را با کمپوست‌های تازه جایگزین نمود ودر نتیجه کشت متناوب دائمی در درون یک سالن انجام داد. در صورتی که در پرورش قارچ دکمه‌ای، به دلیل تفاوت زیاد شرایط محیطی در مرحله زایشی و مرحله رویشی، امکان انجام توأم هر دو عمل در یک سالن وجود ندارد.

۵. امکان استفاده از بقایای کمپوست به عنوان خوراک دام: چون در بستر قارچ صدفی فقط از کاه و کلش غلات و ضایعات کشاورزی حاوی سلولز و لیگنوسلولز استفاده می‌شود، بقایای کمپوست بعد از برداشت محصول یک غذای کامل و غنی از پروتئین و املاح فراوان جهت خوراک دام می‌باشد و همچنین لیگنوسلولز درون ساقه غلات که در روده دام‌ها غیر قابل هضم است، در طی دوره رشد قارچ بر روی آن شکسته می‌شود و در درون روده دام‌ها قابل هضم می‌گردد. همچنین بقایای کمپوست علاوه بر مصرف دام جهت پرورش گیاهان و گل‌های زینتی، آپارتمانی و صیفی‌جات کاملاً مناسب می‌باشد.

۶. مقاومت به آفات و بیماری‌ها: آفات و بیماری‌هایی که قارچ صدفی را آلوده می‌کنند، بسیار کمتر از آنهایی است که به قارچ دکمه‌ای حمله می کنند. به عنوان مثال در قارچ دکمه‌ای نماتُدها زیان آورند، امّا قارچ صدفی دشمن نماتُدها است. همه گونه‌های قارچ صدفی با توکسین‌هایی که ترشح می‌کنند، نماتدها را فلج نموده و می‌کشند.

روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی

روش های مرسوم آماده سازی بستر کشت برای قارچ صدفی عبارتند از:

۱. پاستوریزاسیون توسط بخار
۲. تیمار توسط آب داغ
۳. ضدعفونی توسط مواد شیمیایی
۴. روش تخمیر

در روش پاستوریزاسیون، کلشی که از قبل خوب خیسانده شده است، در کیسه های پلاستیکی حمل آرد یا کیسه گونی کنفی یا روی سکویی مشبک در اتاق پاسنوریزاسیون قرار می گیرد. توده کلش باید دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه سانتیگراد را به مدت ۴ تا ۶ ساعت ببیند. دمای اتاق پاستوریزاسیون توسط دیگ بخار یا وسیله دیگری تامین می شود. بعد از پاستوریزاسیون باید اجازه داد تا کلش به ۲۷ درجه سرد شود. اگر فیلتر هپا برای دمیدن هوای تازه به کمپوست برای سرد کردن آن ندارید، اجازه دهید کمپوست به خودی خود سرد شود. برای سرد کردن کلش از هوای آلوده استفاده نکنید. پس از سرد شدن کلش به ۲۷ درجه سانتی گراد، کمپوست را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

در استفاده از آب داغ، بعد از خرد کردن کلش به ۵ تا ۱۰ سانتی متر، آن را در داخل بشکه آب داغ (۶۵ تا ۷۰ درجه سانتی گراد) برای مدت یک ساعت و یا ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه در ۸۰ درجه سانتی‌گراد و یا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در ۸۵ درجه سانتی گراد، نگه دارید. بعد کلش را از بشکه آب داغ بیرون آورده و در محلی تمیز تخلیه کنید تا آب اضافی آن خارج شود. پس از سرد شدن به ۲۷ درجه، کلش را با اسپاون قارچ صدفی تلقیح کنید.

گونه های متعددی از تریکودرما، پنیسیلیوم، آسپرجیلوس و قارچهای دیگر رقبای واریته زراعی قارچ صدفی هستند. اگر کلش مورد استفاده آلوده به این قارچها باشد، میسلیوم قارچ صدفی نمی تواند بستر کشت را به خوبی اشغال کند. نتیجه آن کاهش و یا فقدان عملکرد خواهد بود. با غوطه‌ور نمودن کلش در محلول متشکل از کاربندازیم (۳۷.۵ppm) و فرمالدهید (۵۰۰ppm) برای مدت ۱۶ تا ۱۸ ساعت، اغلب این قارچهای رقیب از بین می روند. بعد از گذشت زمان تیمار، کلش باید روی سطحی تمیز تخلیه شده تا آب اضافی آن خارج شود. با کاهش دما به ۲۷ درجه سانتیگراد، آن را مایه زنی کنید.

یکی دیگر از روشهای آماده سازی بستر کشت قارچ صدفی، روش تخمیر است. به این صورت که کلش را ابتدا تا جایی که آب جذب می کند، خیس نموده و مقداری آهک در حد ۲% به آن اضافه نمایید و اگر صلاح می دانید مقداری هم سبوس گندم و یا بلغور ذرت (در حد ۵%) به آن اضافه نمایید و بعد اجازه دهید در دمای ۴۸ تا ۵۲ درجه سانتیگراد به مدت سه روز بماند. اگر سیستم اسپیگوت دارید از هوادهی فراموش نکنید. یادتان باشد که که اگر به صورت متناوب هوادهی می کنید، فاصله بین دو هوادهی بیش از بیست دقیقه نشود. اگر سیستم اسپیگوت ندارید، حتما روزی یک بار کمپوست را هم بزنید. اگرچه تخمیر بی هوازی هم برای کمپوست قارچ دکمه ای مشکلی ایجاد نمی کند و میسلیوم این قارچ از جسد باکتریها هم استفاده می کند. سپس کمپوست را به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت در دمای ۵۸ تا ۶۰ درجه پاستوریزه کنید. پس از آن اجازه دهید کمپوست به ۲۵ درجه سرد شود تا آماده مایه زنی گردد. برای سرد کردن کمپوست، اگر فیلتر هوا دارید، از هوایی استفاده کنید که از این فیلتر عبور می کند. در غیر اینصورت اجازه دهید کمپوست خودش به خودی خود سرد شود. هوای آلوده بیرون را به آن وارد نکنید.

میزان مایه زنی در قارچ صدفی، به مقدار ۵% وزن تر کمپوست، توصیه می شود. یعنی به ازای هر کیسه ۱۰ کیلویی بستر، نیم کیلو گرم بذر مایه زنی کنید. یادآوری می کنم که میزان بذر در قارچ دکمه ای ۰.۵%می باشد. به عبارت دیگر میزان بذر برای مایه زنی قارچ صدفی ۱۰ برابر میزان بذر قارچ دکمه ای است.

میزان رشد میسلیوم قارچ صدفی حدود دو برابر میزان رشد میسلیوم قارچ دکمه ای است. بطوریکه کیسه اسپاون بذر دکمه ای ۱۵ تا ۱۶ روزه از میسلیوم پر می شود ولی کیسه اسپاون قارچ صدفی ۸ تا ۱۰ روزه پر و آماده استفاده می شود.

منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون

منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون

بر اساس نتایج تحقیقات و بررسی منابع علمی، منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون عبارتند از:

1. میسلیوم قارچ مایکوگون
2. خاک پوششی
3. ویزیتورها
4. کمپوست
5. واحد های آلوده مجاور
6. حیوانات، پرندگان و حشرات

ابتدا در رابطه انتقال از طریق خاک پوششی صحبت می کنیم. غالبا اسپورها و یا میسلیوم این قارچ با خاک پوششی به مزرعه شما وارد می شوند. اگر از آلوده نبودن خاک پوششی خریداری شده مطمئن نیستید، خودتان باید خاک پوششی را قبل از استفاده، حتما پاستوریزه کنید. روش پاستوریزه کردن را بعدا توضیح خواهم داد.

چگونه ممکن است خاک پوششی خریداری شده حامل اندانهای تکثیری مایکوگون باشد؟

اگر در ترکیب خاکی که می خرید، کمپوست مصرف شده استفاده شده باشد (خیلی از شرکتهای تولید کننده قارچ، خاک پوششی خود را از ترکیبی از کمپوست مصرف شده و خاک پیت خارجی تهیه می کنند، و همین ترکیب را پس از پاستوریزاسیون می فروشند)، و اگر سالنهای شرکتی که خاک را به شما می فروشد، آلوده به مایکوگون باشد و خاک پوششی به خوبی پاستوریزه نشود، مایکوگون می تواند از طریق این خاک پوششی خریداری شده به سالنهای کشت شما منتقل شود.

آیا خاکهای پیت ایرانی که از آبرفتها و باتلاقها استخراج می شود، می تواند آلوده به مایکوگون باشد؟.
جواب بلی است. خاکهای پیت ایرانی هم به صورت طبیعی ممکن است آلوده به مایکوگون باشند. به هر حال در طبیعت هرجا قارچ دکمه ای می روید، مایکوگون هم به عنوان یک پارازیت وجود دارد، اما فراوانی و تراکم آن نسبت به مزارع قارچ آلوده به مایکوگون، کمتر است. این خاک هم اگر قبل از بسته بندی پاستوریزه نشود، می تواند منبع آلودگی باشد.

یکی دیگر از منابع انتقال مایکوگون، ویزیتورها می باشند. ویزیتورها چون برای خرید قارچ به واحدهای تولیدی متعددی سر می زنند، می توانند اسپورهای این قارچ را از واحد آلوده به واحد های دیگر منتقل کنند. توصیه می شود تا جاییکه ممکن است از پذیرش این افراد در واحد تولیدی خود داری کنید و یا در محلی دور از سالنهای کشت پذیرای آنها باشید. توصیه می شود تمام کسانی می خواهند وارد و یا نزدیک سالنهای قارچ شوند، لباسهای (Overall) مخصوص آن شرکت را که ممکن است یکبار مصرف باشند و یا مثل مثل لباسهای بیمارستانی، هر سری اتوکلاو می شوند، بپوشند.

منبع انتقال دیگر می تواند بلوکهای کمپوستی باشد که از واحد آلوده به مایکوگون خریداری می کنید، خصوصا اگر واحد تولید کمپوست در مجاورت سالنهای تولید قارچ باشد. خود کمپوست تا قبل از باز شدن درب اتاق پاستوریزاسیون و شیرین سازی عاری از آلودگی است، بعد که کمپوست برای مایه زنی و بسته بندی بیرون آورده می شود، ممکن است باد اسپورهای مایکوگون را به کمپوست و یا پلاستیک های بلوک های کمپوست منتقل کند. البته طبق مطالعات انجام شده این قارچ از میسلیوم قارچ خوراکی تغذیه نمی کند. بنابراین بعید است اسپور مایکوگون در کمپوست تا زمان تشکیل اندامهای میوه دهی قارچ زنده بماند. اما اگر اسپورها روی پلاستیک های بلوکها بنشینند، می توانند به واحدهای وارد کننده کمپوست منتقل شوند. وقتی این اسپورها توسط باد به خاک منتقل شوند، آنگاه می توانند برای واحد جدید مشکل ساز شوند. توصیه این است که واحد تولید کمپوست حداقل یک کیلومتر با سالنهای تولید قارچ فاصله داشته باشند. البته جهت وزش باد غالب منطقه را در نظر داشته باشید. واحد تولید کمپوست باید در پایین دست باد باشد. کارگران مشغول در سالنهای تولید هرگز وارد سایت کمپوست سازی نشوند و برعکس کارگران مشغول در سایت کمپوست سازی وارد سالنهای تولید نشوند. اتاقهای استراحت برای کارگران هر سایت مجزا باشد. برای اطمینان، بعد از چیدن بلوکها در قفسه ها و قبل از برداشت پلاستیکها، روی آنها را با قارچ کش مناسب (بنومیل و کاربندازیم) اسپری کنید.

منبع دیگر واحدهای آلوده مجاور می باشند. اگر در مجاورت واحد شما واحد آلوده به مایکوگون وجود داشته باشد، تنها راه جلوگیری از آلودکی به این قارچ مخرب، استفاه از فیلتر هپا در سر راه هوای ورودی به سالنها و رعایت نظافت و بهداشت بیشتر است.

حیوانات و پرندگان و حشرات هم می توانند اسپورهای قارچ مایکوگون را از مزرعه آلوده به مزرعه تمیز منتقل کنند. جلوی حیوانات را می توان با کشیدن فنس در اطراف مزرعه گرفت، اما جلوی پرندگان و حشرات را!!!!!. برای انتقال بیماری لازم نیست حتما این موجودات وارد سالن تولید شوند. کافی است اسپورها را به خاک اطراف سالنها منتقل نمایند

کمپوست

قارچها قادر به تولید مواد مورد نیاز خود از آب و دی اکسید کربن نیستند و از مواد آلی تغذیه می کنند . منبع غذایی مورد استفاده قارچ دکمه ای کمپوست نامیده می شود و پروسه ی تولید آن را کمپوستینگ می گویند .

کمپوست محتوای مواد غذایی گوناگون مثل : کربو هیدراتها ، پروتئین و آب است .

تعریف کمپوست به زبان نویسنده : بقایای مواد آلی حاصل از مواد کشاورزی ، شهری و باغبانی تحت تأثیر میکروارگانیزمها در شرایط ویژه (دما – رطوبت – اکسیژن) تبدیل به یک ماده هوموس به نام کمپوست می شود .

حال که اهمیت کمپوست در تولید و پرورش قارچ خوراکی مشخص گردید مختصری در مورد انواع کمپوست در تقسیم بندی های تولیدی و روش های متداول ساخت آن صحبت می کنیم .

انواع کمپوست های قارچ دکمه ای

۱ – کود طبیعی ( ضایعات اصطبل اسب و چهارپایان)

۲- کود مصنوعی ( منبع کربوهیدرات + منبع نیتروژن )

از آنجائیکه مزیتهای کود مصنوعی نسبت به طبیعی بالاتر بوده درنتیجه تولید آن در کشورهای مختلف در دستور کار قرار دارد به روش تولید کود مصنوعی می پردازیم .

مواد اولیه در تولید کمپوست مصنوعی شامل : افزودنی ها + منبع کربوهیدرات + منبع نیتروزن میباشد .

انتخاب یک ماده به عنوان منبع کربوهیدرات و نیتروژن به عواملی از قبیل فراوانی – قابل دسترس بودن و جنبه اقتصادی بستگی دارد که در مجموع می توان کلش گندم را به عنوان منبع کربوهیدرات و کود مرغی را به عنوان منبع نیتروژن معرفی نمود .

می باشد .Caso ₄و _۲H₂O با فرمول Cypsumمهمترین افزودنی سولفات کلسیم یا سنگ گچ یا

مهمترین و ساده ترین فرمول ساخت کمپوست فرمول زیر می باشد .

سنگ گچ + کود مرغی + کلش گندم

Whea Staw Chicken Manure Gypsum

هرچه تنوع استفاده از مواد بیشتر باشد فرمولاسیون پیچیده تر است .

لازم بذکر است جهت غنی سازی کمپوست از ترکیبات آلی مثل کنجاله ی سویا ، کنجاله ی پنبه دانه ، پودر خون وترکیبات غیر آلی مثل اوره و نیترات آمونیوم می توان استفاده کرد ، ولی این مواد اعم از آلی و غیر آلی جزئ مواد اصلی محسوب نمی شوند .

حال پس از شناخت کمپوست ومواد اولیه آن به طور مختصر به پروسه تولید کمپوست (COMPOSTING) می پردازیم .

پروسه ی تولید کمپوست مخصوص قارچ خوراکی :

در یک تقسیم بندی کلی این پروسه را به صورت زیر است:

فاز اول: الف) ترکیب مواد اولیه ب) تخمیر ابتدایی

فاز دوم: الف) پاستوریزاسیون ب)کاندیشینینگ

فازیک کمپوستینگ

روشهای مختلفی در تولید فاز ۱ وجود دارد که فقط به آن اشاره می گردد :

۱-Short composting

۲- Long composting

در هر روش ابتدا مواد اولیه توزین وبا فرمولاسیون مشخص با هم ترکیب وکاملأ خیس می گردد .

روشهای خیس کردن مواد نیز کاملأ در کمپوست سازی های مختلف بر اساس استعداد و توانمندی آن واحدها مختلف می باشد .

پس از خیس کردن مواد اولیه عملیات MIXING یا ترکیب مواد اولیه صورت می گیرد ، نوع و کیفیت این عمل بسیار مهم بوده و می توان از آن به عنوان فونداسیون تولید کمپوست نام برد .

اگر بتوان فاز ۱ کمپوست را در یک کلمه خلاصه نمود آن کلمه یکنواختی می باشد .

عملیات فاز یک در روش طولانی مدت (L0NG) حدوداً ۱۶ تا ۲۰ روز و در روش کوتاه مدت (SHORT ) 10 تا ۱۳ روز طول می کشد و بعد از آن وارد پرسه ی فاز دو کمپوستینگ می شویم .

فاز دو کمپوستینگ

در فاز ۲ بر خلاف فاز۱ که روشها ومتد مختلف و طول دوره ی مختلفی دارد . با پر شدن تونلهای فاز ۲ آغاز و لزومأ ۶ روز به طول می انجامد .

این عملیات که با پاستوریزاسیون آغاز وبا کاند شینگ خاتمه می یابد ، به صورت شبانه روزی تحت کنترل بوده و نیاز به تونلهای استاندارد با سیستم کنترلینگ استاندارد دارد .

ورود کمپوست در تونلهای فاز دو با گاز آمونیاک بالا و خروج آن از تونلها که همراه با ترکیب با SPAWN می باشد فاقد گاز آمونیاک و به اصطلاح شیرین می باشد .

مقدار مصرف SPAWN در شرکت ملارد ۱۳ تا ۱۵ لیتر به ازای یک تن کمپوست فاز دو است .

فیزیک کمپوست در انتهای فاز یک

۱- رنگ خرمایی تیره

۲- بوی آمونیاک شدید

۳- الیاف فاقد چسبندگی

۴- آب با فشار از لای انگشتان می چکد

شیمی کمپوست در انتهای فاز یک

۱- نیتروژن ۲- ۷/۱

۲ – رطوبت ۷۲%- ۷۲%

۳- PH ۸-۸٫۵

۴- NH4⁺آمونیوم ۳% تا ۵% در ماده ی خشک

شرایط لازم برای کمپوست ران یا ریسه دوانی استاندارد در سالنهای پرورش قارچ خوراکی :

۱- انتقال صحیح کمپوست از واحدهای تولیدی به سالنهای پرورش قارچ

۲- رفتار مناسب با کمپوست در دو هفته کمپوست ران

حمل و نقل صحیح مستلزم رعایت شرایط ذیل می باشد :

۱- دمای بلوکها در زمستان ۲۵- ۲۳ درجه سانتیگراد

دمای بلوکها در تابستان ۲- ۱۸ درجه سانتیگراد

۲- از تابش مستقیم نور خورشید به روی بلوکها جلوگیری شود .

۳- در حد امکان تهویه ی مناسب بین بلوکها رعایت واز ماشین مناسب جهت حمل استفاده گردد .

۴- کمپوست در معرض جریان شدید باد وسرمای هوا قرار نگیرد .

۵- انتقال بلوکها از ماشین حمل به داخل سالنها در اسرع وقت صورت گیرد .

شرایط محیطی لازم برای رشد مناسب میسلیوم ( ریسه ) در کمپوست در هفته اول :

۱- دمای کمپوست در هفته ی اول ۲۵-۲۳

۲۳ > تأ خیر در رشد ریسه

۲۵ < عدم کنترل دما در هفته ی دوم

۲ – O2 حدود ۵%

۳- Co₂ ۵۰۰۰PPm

۴- رطوبت ۹۵%

شرایط محیطی لازم برای رشد مناسب میسلیوم ( ریسه ) در کمپوست در هفته دوم :

۱- دمای کمپوست در هفته دوم ۲۷- ۲۵

۲۵ > تأ خیر در رشد ریسه

۳۰- ۲۸ < افزایش رشد بیماری و توقف رشد ریسه

۲- ۱۰ تا ۱۵ % O₂

۳- ۱۲۰۰ – ۵۰۰۰ ppm Co₂

۴- رطوبت ۹۵ %