خاکدهی بستر کشت (Casing)

زمان اعمال خاک پوششی موقعی است که میسلیوم به خوبی در کمپوست رشد کرده است که معمولاً ۱۴ تا ۱۷ روز پس از مایه زنی است. قبل از اعمال خاک پوششی، کیفیت کمپوست بایستی به صورت عینی بررسی شود و حضور مناطق مشکل‌دار چک شود.

ضرورت خاکدهی

پوشش سطح بستر کشت با خاک یکی از مراحل مهم در فرآیند تولید قارچ دکمه‌ای است. استفاده از خاک پوششی در حقیقت برای تبدیل مرحله رویشی به مرحله زایشی بسیار ضروری است. پوشش بستر کشت با لایه‌ای از خاک پوششی به عمق ۳.۵ تا ۴.۵ سانتی متر میکروکلیمای ویژه ایجاد می‌کند که به تولید اجسام میوه‌ای کمک می‌نماید. این لایه از نظر خصوصیات تغذیه‌ای با کمپوست متفاوت است. خاک پوششی می‌تواند مقدار زیادی آب در خود ذخیره کند و در موقع لزوم آن را در اختیار میسلیوم قرار دهد. علاوه بر این، محیط ویژه‌ای در لایه خاک پوششی بوجود می‌آید که برای تولید میسلیوم قارچ و همچنین میکروارگانیسم‌های مورد نیاز برای میوه‌دهی قارچ مطلوب می‌باشد. برخی از دلایل لزوم استفاده از خاک پوششی عبارتند از:

۱. خاک پوششی هیچ گونه غذایی برای میسلیوم قارچ دکمه‌ای فراهم نمی‌کند. لذا زمانی که میسلیوم قارچ دکمه‌ای با محیط فاقد مواد غذایی مواجه شود، تولید اندام باردهی تحریک می‌شود.

۲. خاک پوششی رطوبت لازم را برای میسلیوم فراهم می‌کند و از هدر رفتن رطوبت نیز جلوگیری می‌نماید. تحقیقات نشان داده است که یک رابطه معنی داری بین سطح تنش رطوبتی در خاک پوششی و تشکیل اندام باردهی وجود دارد. یک لایه خشک یا شور، می‌تواند تولید را متوقف کند، درحالیکه تنش رطوبتی کم، تشکیل اندام‌های باردهی را بیشتر می‌کند. تولید اندام باردهی در بستر کشتی که خاک پوششی ندارد انجام نمی‌شود چرا که تنش رطوبتی در سطح چنین بستر کشتی، بسیار بالا است.

3. خاک پوششی باعث استقرار اندام‌های باردهی می‌شود.

4. میکروارگانیسم‌هایی در خاک پوششی وجود دارند که باعث فعال شدن ژنهای عامل تولید اندامهای زایشی می‌شوند. گروهی از این میکروارگانیسم‌ها باکتری‌هایی از جنس سودوموناس (Pseudomonas putida)) می‌باشند. بنابراین در هنگام پوشش بستر کشت بایستی از خاکی استفاده نمود که تمامی‌چهار هدف گفته شده در بالا را برآورده سازد.

تصویر زیر بستر آماده برای خاکدهی را نشان میدهد. این تصویر را یکی از همکاران در یکی از گروههای مرتبط با تولید قارچ گذاشته بودند.

اثر خاک پوششی بر قارچها

نوع خاک پوششی اثر زیادی بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاک سنگین تر باشد، وزن قارچ‌ها سنگین تر خواهد بود. در خاک سنگین تعداد قارچها در واحد سطح کاهش پیدا می کند، چون میسلیوم کمتری در خاک سنگین رشد می کند. خاک سنگین به طور کامل توسط میسلیوم قارچ کلونیزه نمی شود. در نتیجه خاک دیرتر خشک می شود. وقتی که میسلیوم کمتری در خاک وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقی های کمتری در واحد سطح تشکیل می شود.
از طرف دیگر در خاکهای سبک، تعداد ته سنجاقی های زیادی در واحد سطح تشکیل می شود. مهمترین مشکل تعداد قارچ زیاد در واحد سطح این است که همه آنها به قارچ کامل تبدیل نمی شوند و پین مردگی زیاد می شود. نکته مهم در انتخاب خاک پوششی این است که همیشه بافت آن ثابت باشد. یعنی هر دفعه از یک ترکیب جدید استفاده نشود چون با تغییر بافت و ظرفیت نگهداری آب آن، نحوه مدیریت آن تغییر می کند که موضوعی مشکل ساز خواهد بود.
برای تولید قارچهای با کیفیت، ثبات میزان تبخیر از خاک پوششی لازم است. زمانی این ثبات حاصل می شود که خاک پوششی به اندازه کافی حاوی فیبرهای بلند باشد. این فیبرها مانع از به هم پاشیدگی بافت خاک بعد از آبیاری می شوند. در خاک پوششی خشک، میسلیوم های ضعیف بهتر رشد می کنند که خصوصیت مطلوبی نیست. ولی در خاک مرطوب بیشتر میسلیومهای قوی رشد می کنند. اگر خاک پوششی خیلی ریز باشد (شنی)، میسلیوم ها همه فضای خاک را پر می کنند و جایی برای ذخیره آب باقی نمی گذارند.
آزمایشات نشان داده است که در خاک پوششی باکتریهایی هستند (سودوموناس پوتیدا)که موجب القای پین دهی در میسلیوم‌ها می شوند. البته نقش های دیگری هم برای آن در نظر گرفته‌اند. بنابراین خاک پوششی را بهتر است استریل نکنیم ، بلکه پاستوریزه کنیم تا جمعیت این باکتریهای مفید کاملا از بین نروند.

شور شدن خاک پوششی

صرف نظر از مبدأ شوری خاک که اولیه باشد یا ثانویه، عواملی که موجب شور شدن خاک ها می شود به طور کلی عبارتند از :
۱) شور بودن مواد مادری تشکیل دهنده خاک
۲) انتقال املاح محلول اراضی مرتفع به مناطق پایین دست به کمک آب
۳) استفاده از آب های شور در آبیاری
۴) تبخیر شدید رطوبت خاک و انتقال و تجمع املاح محلول در قسمت های سطحی خاک و عدم کفایت بارندگی یا آب وارده به خاک برای شستشوی املاح از خاک
۵) بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی و انتقال املاح آن ها به طور مستقیم همراه با آب و یا صعود شفریه آب در خاک
۶) انتقال نمک های موجود در آب دریا به کمک بادهایی که از دریا به سمت ساحل می وزند. این بادها ذرات آب حاوی نمک را به سواحل می رسانند. همچنین نفوذ انتقال جانبی آب شور دریاها در سواحل به ویژه سواحل پست
۷) انتقال نمک خاک های شور مناطق مجاور به کمک باد
۸) انتقال املاح افق های زیرین خاک در اثر تغذیه گیاه و بازگشت بقایای گیاهی به سطح خاک
۹) ریزش باران های شور در مجاور مناطق صنعتی

مضرات شوری خاک پوششی:

همانطور که در مباحث فوق مشاهده کردید، دانشمندان آبهای آبیاری و خاکها را از نظر شوری به گروه هایی تقسیم کردند. دقیقا مثل شما قارچ کاران، که قارچها را به درجه ۱ و ۲ تقسیم می کنید. میزان شوری را با خصوصیت هدایت الکتریکی EC آب و در خاک، با عصاره اشباع خاک می سنجند. هرچه شوری خاک بیشتر باشد، هدایت الکتریکی آن بیشتر خواهد بود. هدایت الکتریکی تحت تاثیر انواع کاتیونهای مثبت ازجمله Ca2+ ، K+ ، Mg2+ و Na+ قرار می گیرد و هرچه مقدارشان بیشتر باشد، هدایت الکتریکی بیشتر خواهد شد . با این وجود همه این کاتیونهای مثبت برای گیاه مضر نیستند. مثلا Ca2+ برای گیاه و یا قارچ نه تنها مضر نیست، بلکه مفید نیز است. آنچه که برای گیاه و قارچ مضر است و باعث تخریب بافت خاک و مشکلات دیگر می شود یون سدیم (Na+) است. بنابراین استفاده ار EC صرف، برای سنجیدن شوری خاک، از دقت کافی برخوردار نیست. بلکه به همراه آن باید مقدار سدیم قابل تعویض ESP نیز اندازه گیری شود. ممکن است EC بالا باشد، ولی مقدار سدیم قابل تبادل آن کم باشد و خسارتی به گیاه و یا قارچ وارد نکند و برعکس، ممکن است خاک و یا آب مورد استفاده EC کم نشان بدهد و لی سدیم قابل تبادل آن زیاد باشد. همچنین در آزمایشات خاک pH آن نیز بایستی اندازه گیری شود. در اغلب خاک هایی که pH آنها بیشتر از ۹ است، سدیم قابل تعویض زیاد می باشد.
در طول میلیاردها سال تکامل گیاهان، بعضی از آنها همچون درخت گز (منظورم گز اصفهان نیست ها!!!)، پسته، پنبه و… خود را به آب و خاک شور تطابق داده‌اند و راهکاری را برای دفع یون سدیم، تجمع آن در واکوئل ها و یا دفع آنها از طریق روزنه ها اندیشیده اند. اما قارچ مورد بحث ما چی؟ آیا این قارچ هم از این توانایی ها برخوردار است. اگر رویش این قارچ را در طبیعت در زمینهای شور مشاهده می کنیم، جواب مثبت است و الا خیر. مطالعات بنده نشان می دهد که این قارچ متحمل به شوری نیست، بلکه با افزایش شوری خاک پوششی و آب آبیاری، عملکردش به شدت کم می شود. در گروه ها بیشتر موضوع شوری خاک پوششی مطرح می شود. در کل پر واضح است که هرچه EC خاک کمتر باشد بهتر است، بعضی از منابع EC خاک را تا ۱ میلی موس یا ۱۰۰۰ میکرو موس را قابل تحمل دانسته اند.
آزمایشات ما مثل تجربیات شما تولید کنندگان محترم، نشان می دهد که بهترین خاک پوششی خاک پیت است که از خارج از کشور وارد می شود. من خصوصیات این خاک را در جداول پیوست آورده ام تا تولید کنندگان محترم قارچ، با استفاده از کمیت ها، خاک مورد استفاده خود را با خاک پیت مقایسه نمایند.

حذف آلودگی‌های خاک پوششی

چگونه آلودگی های خاک پوششی را حذف کنیم؟ با استفاده از: استریلیزاسیون، پاستوریزاسیون و یا استفاده از مواد شیمیایی؟ کدامیک؟

استریلیزاسیون یعنی حذف کلیه میکروارگانیسمهای مضر و مفید از خاک و یا هر محیط کشت دیگر. استریل نمودن توسط دستگاهی به نام اتوکلاو انجام می شود. برای استریل نمودن، با استفاده از بخار آب دمای اتوکلاو را تا ۱۲۱.۴ درجه سانتیگراد بالا می برند. در این دما فشار اتوکلاو در حد ۱.۵ اتمسفر حفظ خواهد شد. بسته به نوع و مقدار ماده ای که در اتوکلاو قرار می دهند، زمان اتوکلاو از ۱۵ دقیقه تا چند ساعت متغیر است. خاک پوششی را استریل نمی کنند چون باکتریهای مفید (سودوموناس پوتیدا) برای القای ته سنجاقی ها را از بین می برد. در رابطه با پاستوریزاسیون و استفاده از مواد شیمیایی صحبت خواهیم کرد.

پاستوریزاسیون

در پاستوریزاسیون دمای مواد را در حد ۵۷.۶ تا ۵۹ برای حداقل مدت ۳۰ دقیقه نگه می دارند. ماده ای که قرار است پاستوریزه شود باید مرطوب باشد.

رطوبت خاک پوششی در زمان پاستوریزه نمودن باید حداقل بیش از ۵۰% باشد تا اسپور قارچها در آن جوانه بزنند، در غیر این صورت می توانند به صورت اسپور مقاوم تنش حاصل از دمای پاستوریزاسیون را تحمل کنند و بعد از اتمام پاستوریزاسیون در خاک باقیمانده و در بستر کشت جوانه زده و آلودگی ایجاد نمایند. بعضی از شرکتها خاک را قبل از پخش روی سکوی سالن پاستوریزاسیون، برای مدتی اشباع می کنند تا هیچ کلوخه خشکی در خاک یاقی نماند.

خاکی که قرار است پاستوریزه شود، نباید کلوخه درشت (مثلا بزرگتر از نخود) داشته باشد، در غیر اینصورت، اندامهای تکثیری قارچها و باکتریهای درون کلوخه ها به اندازه کافی حرارت ندیده و از بین نخواهند رفت.

ارتفاع خاک پوششی در سکوی داخل تونل پاستوریزاسیون نباید بیشتر از ۲۰ سانتیمتر بشود، در غیر اینصورت قسمتهای میانی خاک پاستوریزه نخواهند شد. با این ارتفاع و رطوبت بیش از ۵۰% زمان پاستوریزاسیون را ۸ ساعت انتخاب می کنند، تا همه ذرات خاک حداقل نیم ساعت در معرض این دما قرار گیرند.

در اثر پاستوریزاسیون درصد زیادی از باکتریها و قارچهای مضر از بین می روند، اما کاملا حذف نمی شوند. بنابراین راندمان پاستوریزاسیون به میزان آلودگی اولیه خاک بستگی دارد. خاکی که آلودگی اولیه اش زیاد است، پس از پاستوریزاسیون هم به میزان کافی آلودگی خواهد داشت تا در بستر کشت مشکل ایجاد کند. بنابراین صرف اینکه خاکی عملیات پاستوریزاسیون را طی کرده است، نمی تواند دلیل عاری بودن آن خاک از آلودگی باشد. باید در انتخاب مواد اولیه برای تولید خاک پوششی دقت شود و از مکانهایی تهیه شود که آلودگی بالایی نداشته باشند. بعد از پاستوریزاسیون باید cfu (colony forming unit) خاک مشخص شود تا معلوم گردد که خاک به خوبی پاستوریزه شده است؟

افزایش دمای خاک در طی مدت پاستوریزاسیون یه بیش از ۶۰ درجه و یا افزایش زمان پاستوریزاسیون به بیش از زمان توصیه شده، باعث از بین رفتن فلور میکروبی مفید خاک خواهد شد و خاک را برای مقابله با قارچها (کپکهای) و باکتریهای بیماریزای محیط، خلع سلاح خواهد کرد.

استفاده از مواد شیمیایی در ضد عفونی خاک

در استفاده از مواد شیمیایی، خاک پوششی توسط محلول فرمالین تیمار می‌شود. یک لیتر فرمالین (محلول ۴۰% فرمالین) که با مقدار کافی آب مخلوط شود برای یک مترمکعب خاک پیت کفایت می‌کند. خاک پوششی نبایستی دارای کلوخه‌های بزرگ باشد. این کلوخه‌ها مانع از نفوذ فرمالین به مرکز آنها شده و آلودگی در درون آنها باقی می‌ماند. بعد از مخلوط کردن فرمالین با خاک، خاک را به صورت کپه در آورده و روی آن را پلاستیک بکشید. بعد از ۲۴ ساعت پلاستیک را بردارید تا بقایای فرمالین از خاک خارج شود. ضدعفونی نبایستی در درجه حرارت کمتر از C˚۱۶ انجام شود، چون در درجه حرارت پایین فرمالین تبخیر نمی شود و بنابراین موثر نیست. در موقع پخش خاک روی بستر کشت نبایستی آثاری از فرمالین در خاک پوششی وجود داشته باشد. در غیر این صورت باعث مرگ میسلیوم‌های قارچ خوراکی و یا تاخیر در رشد آنها خواهد شد. در صورتی که خاک پوششی بلافاصله پس از ضدعفونی استفاده نمی‌شود باید آنرا در کیسه‌های پلاستیکی درب بسته نگهداری کرد. زمانی که خاک پوششی را نگهداری می نمایید، بسیار مهمّ است که نگذارید مواد با خاک تماس پیدا کند و یا بقایای کمپوست و ضایعات قارچها به خاک وارد شود. توصیه می شود خاک پوششی در اتاق تمیزی با کف آسفالت ذخیره شود.

آلودگی خاک پوششی می تواند از طرق زیر اتفاق بیفتد:

– عدم رعایت بهداشت در زمان انتقال خاک پوششی آماده
– ذخیره نامناسب خاک پوششی و ترکیبات آن
– استفاده از تجهیزات و ماشین آلات آلوده در زمان تهیه خاک پوششی و تماس اجزاء خاک پوششی با خاک و سطوح کثیف.
– حضور حشرات (پشه‌ها) در حالتی که بهداشت رعایت نشود.

مزایای خاک پوششی قارچ دکمه ای چیست؟

خاک پوششی قارچ دکمه ای یکی از اساسی ترین و مهم ترین، اجزای مورد نیاز برای پرورش قارچ دکمه ای است؛ زیرا اسپان قارچ، پس از رشد در میسیلیوم، ادامه رشد خود را در خاک انجام می دهد و خاک علاوه بر اینکه تکیه گاه قارچ برای ادامه رشد است، نقش تامین کننده موادغذایی برای قارچ را نیز دارد. در این مقاله به مزایای خاک پوششی قارچ دکمه ای و اهمیت آن برای قارچ می پردازیم.

تعریف خاک پوششی قارچ دکمه ای

بستر غذایی قارچ دکمه ای از دو لایه عمودی تشکیل شده اسـت، لایه اول کمپوست و لایـه دوم و فوقانی خـاک پوششـی می باشد خاک پوششی یکی از مهم ترین فرآیندهای پرورش قارچ یعنی تکمیل فاز زایشی می باشد زیرا رشد زایشی و میوه دهی قارچ دکمه ای در خاک پوششی انجام می شود. یکی از شرایط لازم جهت شکل گیری اندام باردهی قارچ، وجود نوعی باکتری خاص است به نام (Pseudonionas) سودوموناس در خاک پوششی قارچ دکمه ای است.

اهمیت خاک پوششی قارچ دکمه ای

وقتی پرورش دهندگان قارچ از مشکلاتشان سخن می گویند موضوعات مورد بحث معمولاً کمپوست، بذر یا دمای محیط است. برای مثال قارچ ها به خوبی رشد نمی کنند یا در برداشت دوم قارچ ها بسیار کوچک شده و یا علائمی از تغییر رنگ در آنها دیده می شود. در بیشتر موارد به بذر و کمپوست توجه بیشتری شده و از خاک پوششی غفلت می شود. از آنجا که خاک پوششی در بالا بردن تولید در واحد سطح و کیفیت نقش مهمی دارد، غفلت از آن هدر دادن فرصت است. در بسیاری از موارد اگر خاک پوششی به خوبی انتخاب شود، کمپوست بسیار حاصلخیزتر می شود. نوع خاک پوششی نیز در اندازه قارچ ها تاثیر گذار است و تاثیر عمده ای در رشد و قیمت تمام شده دارد. کیفیت و ترکیب مناسب و درست خاک پوششی در سلامت و کیفیت قارچ و همچنین اقتصاد و تجارت پرورش قارچ بسیار مهم و حیاتی است.

همه از عملکرد کمپوست، تهیه رطوبت و مواد مغذی برای قارچ ها و تقویت آن ها اطلاع دارند. خاک پوششی نباید هیچ ماده مغذی داشته باشد. همه مواد مغذی باید از کمپوست تامین شوند. خاک پوششی حفظ و نگهداری رطوبت و گازهای کمپوست را که مورد نیاز قارچ هاست بیمه و رطوبت مورد نیاز را طی تبخیر تامین می کند و باعث می شود تا دمای کمپوست بهتر تعدیل شود. همچنین خاک پوششی مانند بافر برای رشد قارچ ها عمل می کند. این بافر باید ظرفیت زیادی حدود دو لیتر آب مورد نیاز برای تهیه یک کیلوگرم قارچ را داشته باشد که یک لیتر آن جذب شده و یک لیتر دیگر برای تبخیر لازم است. برای تولید ۱۴ کیلوگرم قارچ، در متر مربع به اندازه ۲۵-۲۸ لیتر آب جهت رشد مورد نیاز است. در برداشت اول، بخش عمده ای از سطح بستر، کمپوست و خاک پوششی است. برداشت های دوم و سوم را عموماً از کمپوست می گیرند تا خاک پوششی. در این برداشت ها، برای آب رسانی، خاک پوششی مرطوب مورد نیاز است. بنابراین حفظ و نگهداری رطوبت توسط خاک پوششی ضروری است.

خاک پوششی لایه محافظی برای کمپوست تشکیل می دهد و به کمپوست کمک می کند تا رطوبتش را حفظ و از آن در مقابل بیماری ها محافظت کند. این نشان می دهد که خاک پوششی واقعی باید تمیز و عاری از بیماری باشد. اگر خاک پوششی توسط تهیه کنندگان قابل اطمینان تامین شود، در این زمینه مشکلی پیش نمی آید اما این به آن معنی نیست که خاک پوششی هنگام استفاده همیشه عاری از بیماری باشد.

اگر خاک پوششی به مدت طولانی در مزرعه یا محیطی بیمار تهیه شود، می تواند بذرها را به صورت گسترده ای آلوده کند و پس از مدتی نتایج مصیبت باری در بر داشته باشد.

تاثیر خاک پوششی بر قارچ ها

همانطور که گفته شد، نوع خاک پوششی تاثیر زیادی در وزن، اندازه و چگونگی گسترش قارچ در بستر دارد. می توان به سادگی گفت هرچه ساختار خاک پوششی سنگین تر باشد، قارچ های سنگین تری خواهیم داشت.

در خاک پوششی سنگین از تعداد قارچ ها کاسته می شود. وقتی رشد میسیلیوم در خاک پوششی سنگین کم شود، رشد آن ضخیم تر و بزرگ تر می شود. در این نوع خاک پوششی، رشد به گونه ای است که خاک به طور کامل با میسلیوم کلونیزه نمی شود بنابراین با سرعت کمتری خشک می شود. از آنجایی که میزان میسیلیوم کمتر است، ته سنجاق های کوچک (اندام های زایشی) کمتری شکل می گیرد. وقتی میسیلیوم در بستری با ساختار پوششی نامناسب موجود باشد، اندام های زایشی به میزان کافی رشد نمی کنند.

برای انتخاب خاک پوششی باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:

• قارچ را چه اندازه ای می توانم برداشت کنم؟
• در هر مترمربع چه مقدار قارچ می توانم برداشت کنم؟
• در برداشت اول، خاک پوششی چه میزان باید پخش شود؟
• آیا دستگاه تنظیم دما و رطوبت سالن، به درستی عمل می کند تا تبخیر مداوم انجام شود؟
• چه نوع خاک پوششی با شرایط سالن و ماشین آلات آن متناسب است؟

یک عامل مهم در خاک پوششی، یکنواختی ساختار و منبع ثابت آن است. خاک پوششی ناهمگن، کاملآً غیرقابل قبول است. در سال های اخیر، ساختار خاک پوششی به طور چشمگیری اهمیت یافته است. برای قارچ هایی با کیفیت خوب، تبخیر مداوم و یکنواخت ضروری است و این تنها در صورتی امکان پذیر است که خاک پوششی به اندازه کافی الیاف بلند داشته باشد. این الیاف خلل و فرج خاک پوششی را حتی بعد از آبیاری سنگین حفظ می کنند. آب دهی زیاد برای افزایش عملکرد ضروری است.

متاسفانه ناهمگنی ساختار خاک پوششی نقطه ضعف بیشتر انواع خاک های تولید شده در ایران است. برای ساخت خاک پوششی از کود گیاهی (هوموس) سیاه سبک، کود گیاهی (هوموس) روشن و یا هوموس سطحی زمین نباید استفاده کرد.

الیاف آسیب دیده نمی توانند اب زیادی جذب کنند و به سرعت خشک می شوند. نتیجه آن که خاک پوششی به سرعت آب را جذب می کند، اما به همان سرعت آب را از دست می دهد. ساختار خاک پوششی خیلی نرم نیز مناسب نیست. خاک پوششی با ساختار خیلی نرم، سطحی بسیار صاف بدون هیچ فاصله و شکافی می سازد. این به آن معنی است که رشد و گسترش مناسب روی خاک پوششی نرم و صاف مشکل تر است و در نتیجه، کیفیت قارچ ها و تعداد دفعات برداشت کاهش و هزینه برداشت افزایش خواهد یافت. این حالت معمولاً در سومین دوره برداشت رخ می دهد.

خاک پوششی و آبیاری

در زمان خاکدهی، پرورش دهندگان قارچ باید تصمیم بگیرند که چه نوع خاک پوششی برای پرورش مناسب و بهترین انتخاب است و در حال حاضر چه قارچی از نظر کیفیت و اندازه مورد تقاضای بازار است. اگر قارچ های بزرگ (۵۰-۶۰ میلی متر) مدنظر باشند، خاک پوششی سنگین تر بهترین گزینه است. اگر تقاضای بازار قارچ های کوچک تر (۳۰-۴۰ میلی متر) باشد، پرورش دهندگان قارچ می توانند از خاک پوششی کمی نرم تر استفاده کنند. به خاطر داشته باشید که اگر این کار به صورت مکانیکی انجام شود، ساختار آن در طی پوشش نرم تر خواهد شد، پوشش دستی خاک برای ساختار آن بهتر است، اما این روش برای خاک پوششی سنگین مشکل است.

درست بعد از پوشش پرورش دهندگان می توانند خاک پوششی را به صورت اسپری، آبیاری کنند تا رطوبت آن به سطح مناسب برسد. منتظر نمانید تا میسیلیوم کمپوست به داخل خاک پوششی نفوذ کند، در غیر اینصورت این خطر وجود دارد که یک لایه نازک از میسیلیوم خاکستری، در لایه های پایینی خاک پوششی شکل بگیرد که می تواند بعداً مشکل ساز شود. می توانید در روز اول (روز پوشش) آبیاری به صورت اسپری را تا زمانی که به کمپوست برسد، به تاخیر بیاندازد. معمولآً بهتر است اسپری را تا اندازه ای که کمپوست خشک بماند ادامه دهید تا جریان آب به داخل کمپوست نفوذ کند. اگرچه این امر تنها با کمپوست فاز سه ممکن است که رطوبت آن بیشتر از ۶۵% نیست. عمل لقاح در بلوک های اتاق های رشد معمولاً در رطوبت ۶۵-۶۷ درصد اتفاق می افتد. این بدین معنی است که آبرسانی مازاد به کمپوست از طریق خاک پوششی ضرورتی ندارد. اگر کمپوست به طور متوسط تلقیح شود، آن وقت باید احتیاط کرد. این نوع کمپوست می تواند آب را جذب کند و این امر نباید اتفاق بیفتد. در روز دوم با احتیاط بیشتری آبیاری انجام می شود و بعد از آن میسیلیوم شانس بهبودی دارد. از روز سوم می توانید آبیاری به صورت اسپری را دوباره شروع کنید، اما مقدار آن را کاهش دهید تا میزان میسیلیوم هدر رفته کاهش یابد. بدین معنی که خاک پوششی از ابتدا رطوبت مناسب دارد. در روزهای آخر، آبیاری تنها به میزانی لازم است تا رطوبتی که از طریق تبخیر از دست رفته را جایگزین کند.

در هنگام آبیاری مراقب باشید که آبیاری را با فشار مناسب انجام دهید. فشار بیش از حد ذرات نرمم گیاهی (هوموس) خاک پوششی را به بیرون می ریزد و یک لایه سله بسته و رسوبی در قسمت بالای خاک پوششی ایجاد می کند. بعدها این باعث ایجاد مشکلاتی در ته سنجاق گرد (پین هدینگ) و رشد قارچ می شود.

نتیجه گیری

افزایش رقابت و قیمت پایین قارچ ها باعث می شود کیفیت خاک پوششی کمتر در نظر گرفته شود و این عاملی بازدارنده برای رسیدن به محصول خوب است. یکی از بحث هایی که اغلب شنیده می شود این است که در ایران خاک پوششی بسیار گران است اما این را به یاد داشته باشید که خاک پوششی خوب، محصول با کیفیت بهتر و برداشت بیشتری می دهد، پس منطقی است که خاک پوششی خوب کمی گران تر باشد. برای بسیاری از پرورش دهندگان قارچ زمان آن است که این جنبه از کارشان را به صورت جدی بازنگری کنند. در غیر اینصورت بسیاری از مزارع پرورش قارچ، شانس اصلاح و افزایش سود را از دست می دهند.

پیشگیری از انتقال بیماری مایکوگون

پیشگیری از انتقال بیماری مایکوگون

بهترین راه برای مواجه نشدن با یک بیماری، پیشگیری از ورود آن بیماری است.هزینه پیشگیری کمتر از درمان است، البته اگر درمانی وجود داشته باشد. کنترل یعنی کاهش جمعیت عامل بیماری به حدی که خسارت اقتصادی فابل توجهی نرساند. راه های کنترل بیماری به قرار ذیل می باشد.

• خاک پوششی را در محیطی مسقف و درب بسته ذخیره کنید. اجازه ندهید اسپورهای این قارچ روی خاک پوششی بنشیند.
• قبل از تخلیه سالنها، آنرا cookout نمایید. یعنی درجه حرارت آنها را با استفاده از دیگ بخار به حدود ۸۰ درجه سانتیگراد رسانده و به مدت ۱۲ ساعت در این درجه نگهدارید.
• قبل از تخلیه سالنها،روی کمپوست‌ها آب بپاشیم تا در موقع تخلیه اسپورها به راحتی در محیط مزرعه پخش نشوند.
• هرگز اجازه ندهید تکه های کمپوست، ضایعات قارچ و اثری از خاک پوششی در اطراف سالنها دیده شود.
• کمپوست تخلیه شده و ضایعات قارچ را به فاصله ای دور (حداقل یک کیلومتر) منتقل کنید و روی آنها را با آهک بپوشانید.
• هیچوقت وسایل و ادوات یک سالن را به سالن دیگر نبرید، مگر اینکه آنها را ضدعفونی کرده باشید. روش ضدعفونی را انشالله در آینده خواهم گفت.
• قارچ چین‌ها از پوشیدن کلاه، دستکش یکبار مصرف و ماسک دریغ نکنند. برای هرسالن از لباس مخصوص همان سالن استفاده کنند. یکی از منابع پخش آلودگی از یک سالن به سالن دیگر، قارچ چین‌ها و مدیر تولید می باشند. در هر بار خروج از یک سالن و ورود به یک سالن کف کفشهای خود را ضدعفونی کنند.

برای جلوگیری از گسترش بیماری فردی کارآزموده هر روز قبل از اینکه قارچ چین ها شروع به کار کنند، بسترهای کشت را چک کند، به محض دیدن قارچ آلوده به مایکوگون، نیم بطری های نوشابه های پلاستیکی را که مقداری نمک در آن ریخته است، به صورت معکوس روی قارچ آلوده قرار دهد (تصویر پایین). لازم است قطر بطری کمی بیشتر از فطر فارچ باشد . نیم بطری را آنقدر به پایین فشار دهید تا لبه های پایین آن به کمپوست برسد. این عمل مانع از حرکت اندامهای تکثیری قارچ به قارچهای مجاور خواهد شد. قبل از آبیاری بایستی قارچهای آلوده جمع شده باشند چون یکی از راههای گسترش مایکوگون به قارچهای دیگر، آبیاری بستر کشت می باشد. قارچهای آلوده را به هیچ وجه با دست لمس نکنید. به قارچ چین ها آموزش دهید قارچهای آلوده را لکس نکنند و اگر قارچ آلوده تیمار نشده دیدند، چوبکی تمیز در کنار آن در خاک فرو کنند تا فرد کارآزموده مسئول ویژه، قارچ آلوده را تیمار کند. قارچ های آلوده را پس از جمع آوری در گودالی عمیق دور از واحد تولیدی دفن کنید و رویش آهک بپاشید و یا اتوکلاو کنید و به بیرون از مزرعه منتقل کنید.

دوستان در رابطه با کنترل شیمیایی این بیماری سئوال داشتند. از نظر علمی برای قارچ خوراکی کنترل شیمیایی هرگز توصیه نمی شود. اما اگر بخواهید اندامهای تکثیری قارچ مایکوگون را در خاک پوششی توسط ماده ای شیمیایی کنترل کنید، کار بندازیم تا به حال خوب جواب داده است. اگر خاک پوششی را پاستوریزه کنید، احتیاج به تیمار آن با هیچ سمی نیست. اگر امکان پاستوریزه کردن خاک وجود ندارد، موقعی که خاک را روی بستر پخش کردید، به ازاء هر متر مربع از ۴ لیتر محلول کار بیندازیم استفاده کنید. غلظت مورد استفاده در روی پاکت سم نوشته شده است. چون مقدار ماده موثره سم ممکن است،بسته به شرکت تولید کننده آن، فرق کند، من مقدار مشخصی برای آن ذکر نمی کنم. زمانی که قارچ روی بستر کشت است، اصلا نباید از هیچ سمی استفاده شود. چون سم جذب قارچ می شود و بقیه‌اش را خودتان می دانید.