شناخت قارچ های خوراکی و سمی و داروئی
قارچ ها سه دسته هستند :
۱- خوراکی۲- سمی۳- داروئی
قارچ های خوراکی
در اکثر
کشورهای جهان خوردن قارچ متداول است زیرا نسبت به گوشت قرمز از نظر
پروتئین چیزی کم ندارد و از نظر چربی صفر می باشد و با صرفه و اقتصادی نیز
می باشد . از مهم ترین قارچ های خوراکی میتوان به قارچ دکمه ای و انواع صدفی آن اشاره کرد این قارچ ها را می توان در مکانهای کوچک هم تولید کرد .
قارچ های سمی
سمی بودن قارچ ها به سه نوع تقسیم شده اند : ۱- فالاتوکین۲- آموتوکسین۳- همولیتیک و آمانیتا لفظ سمی بودن قارچ ها می باشد .
مسمومیت های ناشی از مصرف قارچ های سمی
الف)
قارچ های روی دستگاه گوارش و روی اعصاب اثر کرده و شخص را دچار دل درد و
سر درد و تهوع که مصرف کننده بیمارستانی شده و باید تحت نظر پزشک معالجه
شود .
ب) قارچ هایی که به تنهایی اثرات سوئی نداشته ولی با مکمل های دیگری مثل الکل اثر منفی گذاشته و شخص را به حال احتراز می برد . قارچ های مرکب (Coprinus) و موالها (Morchella)
ج) قارچ هایی که به طور کل سمی بوده ، و به شخص مصرف کننده شوک سریع وارد کرده چه بسا مصرف کننده به بیمارستان هم نرسد .
فالاتوکسین و آموتوکسین سم هایی هستند که روی دستگاه گوارش اثر می کند ولی کشنده نیستند .
همولیتیک سمی است که روی گردش خون (گلبولهای قرمز خون را از بین می برد ) و اعصاب و مغز تاثیر سریع دارد و باعث سکته مغزی می شود .
آمانیتا فالوئید و آمانیتا موسکاریکا از این دسته از قارچ های سمی می باشد .
آمانیتا فالوئید Amanita Phalloides
کلاهی
بهقطر ۷ تا ۱۰ سانتی متر به رنگ سبز زیتونی یا زرد زیتونی وگاه بسیار کم
رنگ و نزدیک به سفید دارد . در حالت مرطوب کمی لزج است .گاه لکه های مسطح
پوست مانند سفیدی بر پوسته دارد . پوسته آن را می توان مثل پوسته قارچ
خوراکی جدا کرد . تیغه ها سفید و نزدیک به هم هستند .
طول پایه ۸ تا ۱۲ سانت و عرض آن ۵/۱ تا ۲ سانت است .
زمستان سفید یا
به رنگ کلاهک ولی کم رنگ تر است سطح آنصاف یا حاوی پوسته های نازکی است
که در ابتدا تو پرند و به تدریج تو خالی می شوند . حلقه دامن مانندی در
قسمت بالای پایه وجود دارد قاعده پایه در کیسه فنجان مانندی محصور است .
زیر درختان پهن برگ به خصوص غان و بلوط از اواسط تابستان تا اواخر پاییز
یافت می شود . سمیت آن بحدی است که خوردن کلاهک آن می تواند مرگ آور باشد .
آمانیتا موسکاریکا معروف به امانیت مگس کش Amanita Muscarica
آمانیتا موسکاریکا عامل بسیاری از مسمومیت هاست
آمانیتا
موسکاریکا از زیباترین و معمول ترین قارچ هاست . کلاهک قرمز یا نارنجی با
خالهای سفید به قطر ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر دارد که در ابتدا گرد است و به
تدریج تحدب آن کم می شود و مسطح می گردد .
در حالت
مرطوب لزج است . تیغه های آن سفید و فشرده اند . پایه ۱۰ تا ۲۲ سانتی متر
ارتفاع و ۵/۲ سانتی متر قطر دارد و سفید و توپر است ولی به تدریج تو خالی
می شود . حلقه سفید دامن مانند قاعده پایه متورم است و فلس های سفید
کرکداری دارد که به صورت حلقه های متحد المرکزی آنرا در بر گرفته اند . از
اواسط تابستان تا اویل زمستان زیر درختان غان و سوزنی برگ بوفور دیده می
شود .
سمی بنام موسکارین در آن وجود دارد که حشرات به آن حساسند .
قارچ های سمی و خوراکی را نمی توان از نظر شکل و اندازه و رنگ شناخت و فقط
آزمایشگاه می تواند سمی بودن و مقدار سم و نوع سم را مشخص می کند .
در بین
قارچ های موجود ، قارچهایی هم هست که توهم زا می باشد و شخص مصرف کننده را
به عالم خلصه می برد . امروزه ۸۰ % از قرص های روان گردان از قارچ «سوما»
با نام ایرانی دنبلان کوهی که ماده ای به نام «تروف» دارد درست می شود .
قارچ های رنگی هم در طبیعت وجود دارد که برای مصارف صنعتی و غذایی کاربرد
دارند . در کشور هند ، قارچ های رنگی را برای ساختن ادویه و رنگ اسنک
(پفک) کشت و صادر می کنند .
قارچ های داروئی
امروزه که
علم طب پیشرفت چشمگیری کرده ، محقیقین در آزمایشگاهها و انیستیتو های
معتبر برای هربیماری دنبال درمان و راه چاره ای می گردند از قدیم الایام
طبیبان از گیاهان برای درمان استفاده می کردند با پیشرفت علم طب عصاره
گیاهان و مواد مفید گیاه مورد استفاده قرار می گیرند .
قارچ هم از این قاعده مستثنا نیست .
آنتی
بیوتیکها در مبارزه با بیماریهای عفونی مورد استفاده های فراوان قرار می
گیرند از این جمله اند معروفترین آنتی بیو تیک که مصرف طبی دارد پنی سیلین
می باشد . در قارچ صدفی آنتی بیوتیک بیشتری نسبت به قارچ دکمه ای گزارش شده است .
پلوروتین
پلوروتین موجود در قارچ داروی پوست بدن انسان است و موجب نرمی و لطافت پوست شده و داروی جوش و لک صورت می باشد .
لیستین
کاهنده کلسترول خون که برای درمان بیماران قلبی و آنهایی که فشار خون دارند مفید است .
ریبوفلاوین : آرام کننده ذهن
نیاسین : برای ترک اعتیاد
دارای آهن – سدیم – ویتامین B2
قارچ ها سرشار از ویتامین ها هستند : محلول در چربی A-E-D که در ساخت پماد مصرف می شود .
تشخیص قارچ ها از همدیگر
قارچها در طبیعت بسیار فراوانند، که بعضی از آنها خوراکی و بعضی دیگر سَمّی می باشند. سوالی که معمولاً از یک قارچ شناس می شود این است که چگونه می توان قارچ سمی از قارچ خوراکی تشخیص داد. واقعیت امر این است که تشخیص قارچ سَمّی از قارچ خوراکی بسیار مشکل است در گذشته گفته می شد که قارچهای سَمّی در اثر قطعه قطعه شدن تغییر رنگ می دهند و هنگام طبخ اگر سکه نقره در مجاورت آنها قرار گیرد سکه سیاه می شود یا آنکه قارچهای سمی را حلزون نمی خورد و چنانچه با پیاز تماس پیدا کند پیاز قهوه ای رنگ می شود، این قضاوتهای عجولانه در تفکیک گونه های سمی و خوراکی نه تنها هیچ ارزشی ندارد بلکه گاهی سبب ایجاد مسمومیت های خطرناکی نیز می شود. قارچهای سمی یا خوراکیِ تازه سکه نقره یا پیاز را سیاه نمی کند بلکه قارچهای فاسد یا در حال فساد مواد گوگرد دار از خود تولید می نماید که موجب سیاه شدن بعضی از اجسام می گردد، همچنین وجود حلقه بر روی ساقه قارچ نیز نمی تواند دلیل خوراکی بودن آن باشد، زیرا قارچهای سمی آمانیتا نیز دارای حلقه می باشند. بهترین راه تشخیص قارچهای سمی و خوراکی از یکدیگر به خاطر سپردن صفات ظاهری می باشد و از مصرف قارچهایی که در خوراکی بودن آنها اطمینان وجود ندارد باید اجتناب کرد. مسمومیت قارچی فقط از طریق خوردن ایجاد می شود و هیچ قارچی از طریق لمس کردن انسان را مسموم نمی کند. از تعداد چهار هزار گونه قارچ شناسایی شده حدود 700 الی 800 گونه آنها خوراکی است و لکن تعداد گونه های قارچی سَمّی خیلی کم و محدود، 60 – 70 گونه می باشد
انواع مختلفی از قارچ های خوراکی در طبیعت وجود دارد. از قارچ های خوراکی معمولی دکمه ای و صدفی رایج تا قارچ های عجیب و غریب. ولی همه آنها از نظر فنی و علمی قارچ هستند. البته در بین عوام جزو سبزجات دسته بندی میشوند. در این مقاله لیستی از انواع قارچ های خوراکی به شما معرفی میشود.
این قارچ جزئی از خانواده قارچهای سفید دکم ای هستند که نام علمی آنها Agaricus Bisporus است. بیشتر به نام قارچ دکمه ای معروف هستند. در اغلب مناطق جهان قارچ دکمه ای کرمی، دکمه ای سفید و پرتوبلو استفاده میشود. در مقایسه با قارچ دکمه ای سفید این قارچ ها سطح قهوه ای دارند. منبع غنی از مواد مغذی مورد نیاز بشر است. 37% سلنیوم، 29 ریبوفلاوین، 25% مس، 19% نیاسین، پنتوتنیک اسید 15%، 13% پتاسیم و 12% فسفر.
قارچ مورل(Morchella esculenta) از قارچ یکی از قارچ های عجیب خوراکی است. ظاهر ای قارچ عجیب و شبیه لانه زنبور عسل است. ظاهر مرموزی دارد و به نظر نمیرسد خوراکی باشد. ولی وقتی خورده میشود مانند ظاهرش طعم خاصی دارد. طعمی شبیه فندق دارد. اگر قارچ شیتاکه را میپسندید حتما این قارچ را هم میپسندید. قارچ های مورل وحشی هستند و پرورشی نیستند و در مغازه های بسیار کمی دیده میشوند. اگر خودمان یکی از آنها را برداشت کنیم شاید بتوانیم آن را کشت کنیم. بر خلاف ظاهر عجیبش قارچ ایمنی است. دارای 68 % آهن، 52% ویتامین دی، 31% مس، منگنز 29%، فسفر19%، روی14% و ریبو فلاوین 12%.
قارچ شیتاکه (Lentinula edodes) یکی از معروف ترین قارچ های جهان است که طعم بی نظیری دارد. با طعم گوشتی که حالت جویدنی همراه است. زادگاه این قارچ در ژاپن است و در آنجا بسیار پر طرفدار است. این قارچ دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی است. همچنین آزمایشات نشان داده است مصرف آن سیستم دفاعی بدن را هم تقویت میکند. در 100 گرم از این قارچ مقدار 45 % مس، 36 % پنتوتنیک اسید، 10 % ریوفلاوین، 10 % منگنز، 9% روی، 8% ویتامین ب6 و 7% نیاسین وجود دارد.
قارچ حلزونی (Oyster Mushrooms)، خانواده قارچ های حلزونی یکی از بزرگترین انواع قارچ های خوراکی هستند. دارای ظاهر متمایزی هستند و ضخیم و بر آمده هستند. بافت گوشتی و اسفنجی دارند. این قارچ بومی اروپا، خاور میانه و شمال آفریقا است. شناسایی ان قارچ در طبیعت بسیار آسان است و در خارج از ژاپن واسترالیا قارچ سمی به آن شبیه نیست. در 100 گرم از این قارچ مقدار 12 % مس، 13 % پنتوتنیک اسید، 21 % ریبوفلاوین، 8% و 12 درصد پتاسیم وجود دارد.
این قارچ (Hericium erinaceus) کمی شبیه قارچ مورل است ولی ظاهر متفاوتی دارد. همان طور که در شکل هم میبینید ظاهر عجیبی دارد. دارای بافت و طعم گوشتی است. بررسی ها نشان داد این قارچ خواص ضد التهابی، تقویت کننده سیستم گوارش و گردش خون است. علاوه بر آن دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هم است. در مناطقی از قاره اروپا، شمال آمریکا و آسیا به شکل وحشی وجود دارد. البته برای دست یافتن به نتایج دقیق نیاز به انجام آزمایشات انسانی بیشتری است. این قارچ در آشپزی چینی نقش مهمی ایفا میکند و حتما در مغازه های کشورهای آسیایی پیدا میشود.
این قارچ (enokitake) این قارچ دارای ساختمان دراز، سفید است که روی یک رشته به وجود آمده است. طعم قارچ انوکی بسیار مطبوع است و قیمت بالایی ندارد. اغلب در غذاهای آسیایی و ایتالیایی وجود دارد.
این قارچ ها اجداد یا مادر بزرگ قارچ های دکمه ای هستند. از همان جنس و گونه قارچ های دکمه ای هستند. این قارچ ها بزرگتر و دارای قطر بزرگتری نسبت به قارچ دکمه ای هستند و از نظر ارزش غذایی بسیار غنی هستند. این قارچ بسیار لذیذ وخوشمزه است. در 100 گرم از این قارچ مقدار 20 % مس، 15 % پنتوتنیک اسید، 28 % ریبوفلاوین، 23 % نیاسین، 16 % سلنیوم، 14% پتاسیم وجود دارد.
قارچ پورسینی (Boletus edulis) یکی از معروف ترین قارچ های مورد استفاده در آشپزی است. دارای طعم عمیق، ملایم و بوی مطبوع است. هم به شکل خام و هم به شکل خشک شده در فروشگاه ها وجود دارد. اگر به دنبال پیدا کردن قارچ طبیعی هستید این قارچ در طبیعت به راحتی قابل شناختن است. این قارچ دارای خواصی مانند بهبود وضعیت عروقی بدن است.
1. هیدراته نگهداشتن پوست:
اسید هیالورونیک، بعنوان یک مرطوب کننده داخلی بدن محسوب می شود، زیرا پوست را پر و سفت می کند. این ماده، چین وچروک ها و خطوط پیری را کاهش می دهد. قارچ، حاوی پلی ساکارید است، که در آبرسانی و پرکردن پوست، موثر است پس چنانچه در بخش سلامت در غالب خواص قارچ اشاره شده است با مصرف قارچ، پوست، نرم و انعطاف پذیر می شود.
قارچ، منبع غنی از ویتامین D است. زمانی که به صورت موضعی بر روی آکنه اعمال شود، خواص درمانی دارد. بنابراین، از قارچ معمولا در محصولات مراقبت از پوست مخصوص آکنه، استفاده می شود.
بعضی از قارچ ها، اسیدکجیک دارند و یک روشن کننده طبیعی برای پوست است. این اسید، تولید ملانین بر سطح پوست را کاهش می دهد. سلول های جدید پوست را که بعد از لایه برداری سلول های مرده تشکیل شده اند، روشن می کند.
این ماده، جایگزین عالی ای برای روشن کننده های شیمیایی سمی مانند هیدروکینین که خطر ایجاد سرطان را دارد، است.
قارچ، دارای خواص ضدپیری است. اسیدکوجیک، در کرم ها و لوسیون ها و سرم ها به عنوان درمانی برای علائم پیری مانند لکه های کبد، لکه های پیری، تغییر رنگ و رنگ پوست نامناسب ناشی از آسیب نوری،استفاده می شود.
قارچ، دفاع طبیعی بدن را افزایش می دهد و با سالم کردن آن، ظاهر پوست را بهبود می بخشد.
به دلیل التهاب و فعالیت زیاد رادیکال آزاد، اختلالات پوستی به وجود می آیند. قارچ، حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی است. استفاده موضعی از این ترکیبات طبیعی، درمان را سرعت می بخشد و با التهاب مبارزه می کند.
عصاره استخراج شده از قارچ، معمولا در محصولات پوست و برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، رزاسه و آکنه استفاده می شود.